REFRESH: horecaopleidingen met een duurzaam sausje

Drie profielen, drie soorten begeleiding

In Brussel kan de vzw REFRESH hen efficiënt helpen, of ze nu gerechtigd zijn op maatschappelijke hulp van het OCMW van een van de 19 gemeenten van de hoofdstad en ver van de arbeidsmarkt staan, werkloos zijn en op zoek zijn naar een opleiding die voorbereidt op een beroep, dan wel het plan hebben om te gaan ondernemen. Met een groot pluspunt: er wordt altijd een uitgesproken duurzame aanpak gehanteerd, ongeacht de opleiding die ze volgen. Het verbeteren van professionele vaardigheden gaat hier altijd samen met de ontdekking van stedelijke agro-ecologie, duurzaamheid, korte ketens en seizoensproducten.

Groei en diversificatie

Bijna tien jaar geleden werd deze onderneming in de sociale economie opgericht op initiatief van de gemeente Elsene. De schepen van Werkgelegenheid wilde een plek opzetten waar mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt weer aan het werk konden. Sindsdien heeft de vzw zich stevig gevestigd in het hart van de wijk rond het Jourdanplein. In de loop der tijd heeft ze haar activiteiten uitgebreid ten gunste van alle Brusselaars die op zoek zijn naar een nieuw professionele traject in de horeca en duurzame voeding, maar ook in het voordeel van de hele gemeenschap.

Tekst gaat verder onder beeld

“De bedoeling van REFRESH is om een positieve impact te hebben op mensen, maar ook op het leefmilieu”, zeggen Corinne Bernair en Alexandra Jean, coaches die vooral begeleiden bij jobcreatie, maar ook sterk betrokken zijn bij het hele project.  

“Onze missie is om tewerkstelling bevorderen”, verklaren ze. Het begon allemaal in 2016 met een klein buurtrestaurant waar OCMW-gerechtigden werden opgeleid in het kader van een beroepsinschakelingsovereenkomst. Na de COVID-crisis deden zich verschillende kansen voor het project uit te bouwen en ervoor te zorgen dat het kon blijven bestaan: er kwam een groentetuin van 1000 m² op het dak van de Colruyt-winkel in de Graystraat, dankzij geld van het EFRO (Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling) en in samenwerking met de gemeente Elsene en de ULB in 2021. 

Vervolgens was er vanaf 2022 de zeven maanden durende beroepsopleiding ‘De la Fourche à la Fourchette’ (Van riek tot vork) met Bruxelles Formation, en ten slotte de begeleiding bij het ondernemerschap sinds 2024. Ons doel is om een positieve spiraal tot stand te brengen." We voegen hieraan toe dat het buurtrestaurant, dat te klein werd in zijn oorspronkelijke pand in de Scepterstraat, is verhuisd naar het prachtige gebouw van het inclusieve en multifunctionele culturele centrum Elzenhof in de Troonstraat. De stagiairs hebben daar meer ruimte om te leren en gasten te ontvangen die komen proeven van hun gerechten. Een tweede adres, Mundo, in de Edinburghstraat, ook in Elsene, heeft de infrastructuur verder uitgebreid.

Drie pijlers, één gemeenschappelijk doel

Concreet zijn de activiteiten van REFRESH vandaag verdeeld over drie pijlers die allemaal gericht zijn op de beroepsoriëntatie van stagiairs in de horeca en duurzame voeding.

De sociaal-professionele inschakeling is gericht op de begeleiding van kwetsbare werkzoekenden die afhangen van het OCMW of een equivalent leefloon ontvangen. REFRESH biedt stagiairs die door een van de 19 Brusselse OCMW's naar de vereniging zijn doorverwezen, voortdurende begeleiding tijdens hun contract van 12 tot 18 maanden Momenteel zijn vijf mensen op die manier tewerkgesteld bij REFRESH, vier in de horeca in restaurant Mundo en één in een administratieve functie.

De beroepsopleiding "de la Fourche à la Fourchette" (van riek tot vork) is nu aan zijn vierde editie toe. Elk jaar worden er, in samenwerking met ACTIRIS, maximaal 15 stagiairs verwelkomd voor een gratis opleiding van zeven maanden, gevolgd door een stage van twee maanden bij organisaties die werken met duurzame voeding. Tot nu toe hebben ongeveer vijftig mensen deze opleiding gevolgd, waardoor ze weer recht hebben op een werkloosheidsuitkering en vervolgens een baan hebben gezocht - die velen ook hebben gevonden - bij bedrijven die zich inzetten voor duurzame voeding.

De begeleiding bij ondernemerschap is bedoeld voor iedereen die op zoek is naar werk en een eigen bedrijf wil starten in de horeca of de voedingssector. Deze startende ondernemers vinden bij REFRESH zowel professionele installaties als geavanceerde expertise om hun project te begeleiden en persoonlijke ondersteuning. “Er zijn geen grenzen aan deze begeleiding”, zeggen Corinne Bernair en Alexandra Jean, "behalve onze beschikbare tijd. Ons doel is om ongeveer vijftig mensen te begeleiden bij het opzetten van hun bedrijf. Voor 2025 zijn we 25 begeleidingstrajecten aan het afronden en sturen we ongeveer vijftig andere trajecten aan die nog lopen."

In de praktijk

Corinne Bernair en Alexandra Jean benadrukken de expertise van hun tweetal, zowel op professioneel vlak als in de complexe begeleiding naar werk en ondernemerschap in Brussel. “Voor ons is dat DE meerwaarde van REFRESH”, benadrukken ze. "Restaurantuitbater is een beroep waarvan je niet altijd beseft hoe zwaar het is. De opleiding die in traditionele begeleidingsstructuren wordt gegeven, is vaak erg theoretisch. Hier zorgen we ervoor dat onze begunstigden in actie komen en van alles uitproberen. We verplichten ze om de praktijk in te duiken met tests in de keuken, deelname aan evenementen, proeverijen en feedback van mensen die dagelijks in de keuken werken."

Breed opgezet

Hoewel ze zich vooral richten op begeleiding bij ondernemerschap, aarzelen de twee coaches niet om ook de andere stagiairs van REFRESH te ondersteunen. “Ook al zijn we niet direct betrokken bij de activiteiten van de andere pijlers, we proberen zoveel mogelijk bruggen tussen hen en ons te slaan, zeggen ze. "Aan het begin van de beroepsopleiding organiseren we een infosessie over ondernemerschap voor de nieuwe groep, ook al heeft niet iedereen een project in die richting. Dit is een kans om de stagiairs uit te leggen wat we doen en wat we voor hen kunnen betekenen. We doen ook een korte follow-up halverwege de opleiding, omdat een project altijd kan evolueren."

Duurzaamheid in de schijnwerpers

De twee jonge vrouwen vinden de duurzaamheid van de projecten die ze helpen opzetten ook heel belangrijk: “Duurzame voeding is een van de waarden van REFRESH, het is onze kernactiviteit”, leggen ze uit. “De meeste stagiairs die zich voor een van onze opleidingen engageren, weten dat we ons voor deze aanpak inzetten. Veel van onze kandidaten voor ondernemerschap kiezen trouwens voor REFRESH om dit soort begeleiding te krijgen.” Voor hen is de groentetuin op het dak, die door de vereniging wordt uitgebaat op een steenworp afstand van haar kantoren en educatieve restaurants, een extra troef: "We willen dat de cursisten begrijpen wat duurzame voeding inhoudt, hoe groenten worden geproduceerd, verwerkt, bereid en opgediend. Tijdens hun opleiding brengen ze dan ook 20% van hun tijd door op het dak. 
“Marie Gorza, de verantwoordelijke voor dit dak, merkt op: ”De stagiairs die bij ons een opleiding volgen, zijn erg gemotiveerd en geïnteresseerd. De meesten willen deze opleiding echt gebruiken als springplank naar een ondernemingsproject of naar een baan in een project rond duurzame voeding. En zelfs als het niet hun bedoeling is om in de groenteteelt te gaan, krijgen ze van april tot oktober een mooi beeld van wat deze activiteit inhoudt."

Toch staan de teams van REFRESH open voor alle soorten profielen en projecten die te maken hebben met voeding en horeca, zonder voorwaarden op het vlak van duurzaamheid. “Maar natuurlijk analyseren we projecten die niet aan dit criterium voldoen samen met de verantwoordelijken om te proberen er een beetje duurzaamheid in te brengen door hen te laten zien welke materiële voordelen zo'n aanpak kan opleveren”, zeggen Corinne Bernair en Alexandra Jean. “Zelfs als het niet de bedoeling van de betrokkene is om goed te doen voor de planeet, zijn we blij dat we een paar zaadjes hebben kunnen planten, goede eetgewoonten hebben aangereikt."

Eerste resultaten

De vierde editie van de beroepsopleiding "De la Fourche à la Fourchette“ (van riek tot vork) is net afgelopen, maar de eerste twee sessies in 2021-22 en 2022-23 waren nog maar een proefproject. De begeleidingsmodule voor ondernemerschap is pas in 2024 van start gegaan. De teams van REFRESH kunnen nog niet ver terugblikken. Maar Corinne Bernair, Alexandra Jean en Marie Gorza zijn optimistisch en trots op het succes van twee oud-stagiaires uit de lichting van 2024 die elkaar tijdens de opleiding hebben ontmoet, genoeg gemeenschappelijke interesses hebben gevonden om samen te willen werken en ondernemen, en het beheer van de kantine van het museum La Fonderie Molenbeek in de wacht hebben gesleept. Een voorbeeld dat navolging verdient.

Ontdek REFRESH