Ambachtelijk ondernemen is een spannend maar ook veeleisend avontuur. Wie een project wil opstarten, moet namelijk over een brede mix van vaardigheden beschikken, zowel technisch als professioneel, afhankelijk van het vakgebied. Maar tussen het concept en de daadwerkelijke opstart kunnen creatievelingen de dag van vandaag al op heel wat professionele hulp rekenen. In dit artikel geven we een overzicht van de initiatieven in Brussel.
Wat wordt als ambacht beschouwd?
In het Belgische recht, wordt een ambachtslid of vakman gedefinieerd als “een zelfstandige werknemer of een onderneming die actief is in de productie, de transformatie, de reparatie, de restauratie van voorwerpen, het verlenen van diensten, waarvan de activiteiten een zekere knowhow vereisen die gericht is op kwaliteit, traditie en creatie”. Sommige andere definities verduidelijken dat het moet gaan om een activiteit “buiten een industriële context”.
Je opleiden als ambachtsman/vrouw
Hoewel ze op audodidactische manier kunnen worden aangeleerd, vereisen de vakgebieden van ambachtslieden vaak een nauwkeurig leerproces dat gemakkelijker kan worden opgepikt tijdens een opleiding. Kennis van tal van technieken, een strikte keuze van de grondstoffen of ook het optimale gebruik van het gereedschap zijn variabelen waarmee absoluut rekening moet worden gehouden om te komen tot een kwalitatief afgewerkt product. In Brussel en elders bestaan er tal van opleidingsmogelijkheden. We stellen je hier enkele pistes voor om de meest geschikte formule te vinden:
Het Beroepenpunt
Je weet niet welke richting te geven aan je professioneel leven? Wil je ontdekken voor welk vakgebied je gemaakt bent? Ben je op zoek naar de opleiding die het best aangepast is aan je voorkeur? Het Beroepenpunt verzamelt alle spelers op het vlak van opleidingen, tewerkstelling en onderwijs onder één dak om je te begeleiden bij je oriëntering.
Bruxelles Formation (FR) - Leerwinkel (NL)
Bruxelles Formation is een overheidsorganisatie die instaat voor de beroepsopleiding van Franstalige Brusselaars. Dit organisme heeft het opleidingsaanbod ook opgelijst op de site bruxellesformation.brussels.
Leerwinkel Brussel informeert, begeleidt en oriënteert Brusselaars die interesse hebben in een Nederlandstalig educatief traject. Je vindt er informatie over het Nederlandstalig onderwijs- en opleidingsaanbod in Brussel.
Het SIEP (FR) - Schakels naar werk (NL)
SIEP, of Service d’Information sur les Études et les Professions, is een vzw die zich tot doel heeft gesteld alle informatie die beschikbaar is over studies, opleidingen en beroepen ten dienste te stellen van iedereen. Ze houdt een inventaris bij van een enorm deel van de opleidingen die in Brussel of elders gevolgd kunnen worden.
In de sector Vorming en Beroepsopleiding zijn heel wat organisaties actief. De website ‘Schakels naar Werk’ geeft een overzicht in een online brochure van de begeleidingsdiensten en de Nederlandstalige beroepsopleidingen.
Het EFP (Espace Formation PME - FR) - Syntra (NL)
Het EFP is het Franstalige opleidingscentrum voor de middenklasse. Via het traject "chef d’entreprise" kan je er een praktijkgerichte opleiding volgen en tegelijk je vaardigheden ontwikkelen om een kleine onderneming te runnen. Kortom, je verwerft een stevige basis om je eigen zaak op te starten. Ontdek het opleidingsaanbod in ambachtelijke beroepen.
Langs Nederlandstalige kant, bieden de VDAB en Syntra Brussel een hele waaier van opleidingen aan. Neem ook een kijkje op de website van de centra voor avondonderwijs (CVO).
Leren via peers en netwerken
De FabLab’s
De FabLab’s, een afkorting van “Fabrication Laboratory”, zijn werkplaatsen die open staan voor het publiek en waarin alle soorten gereedschappen ter beschikking worden gesteld, met name computergestuurde machines om voorwerpen te maken. Deze ruimten worden onder de voet gelopen door ondernemers, designers, doe-het-zelvers, studenten, hackers, enz. Ze zijn een uitstekende plaats om ervaringen uit te wisselen en collaboratief te creëren met als doel allerlei voorwerpen te maken.
Een FabLab is ook een ideale plaats om een technische vaardigheid aan te leren, om 3D-printers, houtbewerkingsmachines, laserbranders of naaimachines te leren bedienen, ... We hebben het geluk een regio te zijn die goed voorzien is van FabLab’s, en dit is nog maar het begin omdat Citydev er nog minstens twee andere zou moeten oprichten.
We hebben nu al de volgende FabLab’s:
- Micro Factory ligt in Sint-Jans-Molenbeek en is 24u/24 en 7d/7 toegankelijk voor gemotiveerde mensen. Dit fablab is gewijd aan de hout-, metaal-, digitale productie-, elektronica-, zeefdruk- en textielsector. Het bevat ook privéopslag en werkruimten.
- Cityfab 1 dat gehuisvest is in de lokalen van Greenbiz.brussels en opgericht werd door Citydev.brussels, was de eerste Brusselse openbare FabLab en richt zich vooral op duurzame en circulaire economieprojecten. Op de sites van Citydev hebben ondertussen twee andere FabLab’s het levenslicht zien: cityfab 2 op de Da Vinci-site in Evere, dat vooral gericht is op de industriële activiteit en de virtuele realiteit, en cityfab 3 op de Cityline-site in Anderlecht, dat eerder gericht is op model- en maquettebouw.
- Andere fablabs zoals iMAL, Fablab'ke en Micro Factory in Molenbeek, Openfab, Fablab ULB en Fablab VUB in Elsene, Green Fabric in Vorst, Fablab solidaire de Orange in Brussel-Stad vervolledigen het aanbod.
Erasmus for Young Entrepreneurs (EYE)
Erasmus for Young Entrepreneurs is een Europees uitwisselingsprogramma voor ondernemers waarbij nieuwe ondernemers de mogelijkheid krijgen aangeboden om kennis en innovatieve ideeën te verwerven en uit te wisselen met een ervaren ondernemer bij wie ze gedurende een periode van 1 tot 6 maand kunnen verblijven en waarbij de nieuwe ondernemer een maandelijkse beurs krijgt toegewezen van de Europese Commissie.
Dit programma staat open voor alle sectoren. Iets minder dan 200 organisaties houden zich bezig met deze uitwisselingen, waaronder hub.brussels voor Brussel. België staat trouwens in de top 5 van landen die nieuwe ondernemers verwelkomen.
Incubatie en localisatie: tal van verankeringspunten
Micromarché
MicroMarché, gevestigd in Anderlecht, ziet zichzelf als een sociaal netwerk dat een reeks diensten aanbiedt, waaronder de verhuur van kantoren van 40 tot 80m² tegen betaalbare prijzen. Gebaseerd op de principes van delen en samenwerken, gebruikt de MicroMarché ook afvalrecyclage als bron van nieuwe materialen, creaties en objecten. De collaboratieve en innovatieve aanpak maakt het een uitstekende locatie voor ambachtslieden van alle soorten.
Coopcity
Coopcity is een centrum dat zich toespitst op sociaal en coöperatief ondernemingsschap in Brussel. Deze organisatie biedt begeleidingsprogramma’s aan voor ondernemers, ongeacht in welke fase van vooruitgang ze zich bevinden, alsook werkruimtes. Meerdere vaklui hebben al van de diensten van Coopcity gebruik gemaakt, met name Beer Food en een coöperatieve van bakkers.
Brucenter
Brucenter, het netwerk van Brusselse openbare bedrijvencentra biedt ook lokalen aan tegen voordelige prijzen. Tal van vaklui hebben dit netwerk aangewend om hun kantoor te vestigen, met name een ijzerwerker bij Euclides, een juweelontwerpster en een restauratrice van kunstwerken in de Ateliers des Tanneurs, juweliers bij Village Partenaire of een porseleinatelier in La Lustrerie.
Je activiteit eerst uittesten
Aarzel je om je meteen het statuut van ondernemer aan te meten? Weet dan dat er tal van alternatieven bestaan die je toelaten een overgangsfase in te lassen waarbij je nog een vangnet wordt geboden. Hieronder vind je er enkele :
De activiteitencoöperaties
Een activiteitencoöperatie is een organisme dat een gestructureerd en veilig kader biedt om een ondernemingsactiviteit uit te bouwen. In eerste instantie kan de kandidaat-ondernemer begeleid worden bij het uitwerken van zijn idee. Eenmaal het idee klaar is om gelanceerd te worden, kan hij zijn activiteit gedurende een periode van 18 maanden uittesten zonder dat hij een ondernemingsnummer moet aanvragen. Voor werkzoekenden en uitkeringsgerechtigden kan men dankzij deze formule zijn vervangingsuitkering behouden terwijl men zijn activiteit opstart. Na afloop van de testperiode kan men dan nog altijd een weldoordachte keuze maken om al dan niet een bedrijf te starten.
In Brussel kan je terecht bij :
- JobYourself, via haar coöperatieve Baticrea, begeleidt elke persoon die zijn eigen manuele activiteit wenst op te starten binnen de sectoren van het vakmanschap, de groene beroepen, de bouw of de woninggerelateerde diensten. Je geniet in dit geval van een gepersonaliseerde sectorale begeleiding.
Daarnaast zijn ook ambachten, creatieve beroepen en design (sieraden, keramiek, stoffering, leerbewerking, textielontwerp en nog veel meer) welkom. - Auberge Espagnole
L’Auberge Espagnole is een incubator van hub.brussels die het mogelijk maakt om je retailidee gedurende 3 maanden uit te testen, met minder risico, lagere kosten en onder echte omstandigheden.
De payrolling: een andere manier om een activiteit te testen
Via dit systeem kan je betaald worden voor diensten die je occasioneel of regelmatig verleent. Je wordt bijgevolg loontrekkende voor de tijd van je prestatie, een beetje zoals wat je doet als uitzendkracht, maar voor je eigen activiteit. Zo kan je met name je activiteit testen alvorens de grote sprong te maken naar het ondernemingsavontuur.
In Brussel zijn er verschillende organismen die dit soort dienst aanbieden, zoals bijvoorbeeld Smart of Tentoo.
Occasionele prestaties
Wil je je product op een markt of tijdens een privéverkoop uittesten? Ben je amateurvakman en neem je elk jaar deel aan de Kerstmarkt in je gemeente zonder dat dit je hoofdactiviteit is? Dit is volstrekt mogelijk als particulier en is ook volledig wettelijk, zolang dit een uitzonderlijke prestatie blijft. Het volstaat om je inkomsten aan te geven onder de rubriek “occasionele prestaties” op je belastingaangifte. Deze prestaties worden belast aan 30%.
Je onderneming opstarten
Of je al dan niet eerst via een testfase gaat, je zal op een dag toch moeten kiezen of je een onderneming opstart of niet. Informeer je over de verschillende mogelijkheden waarover je beschikt alvorens de stap te zetten. Ga je je activiteit uitoefenen onder het statuut van zelfstandige of ga je een bedrijf oprichten? Wanneer je een bedrijf opricht, onder welke vorm gaat dit dan zijn? Er kunnen tal van vragen zijn betreffende het oprichten van een bedrijf. Het telefoonnummer 1819 is speciaal in het leven geroepen om je te informeren en te oriënteren. Aarzel niet ons te contacteren wanneer je informatie wenst of wanneer je een vraag hebt.
5. Enkele specifieke ontwikkelingen voor ambachtslui
De afgelopen jaren werden er verschillende tools in het leven geroepen om de promotie en de erkenning van ambachtslui te bevorderen.
De Dag van de Ambachten
De Dag van de Ambachten is een nationaal evenement dat georganiseerd wordt door de FOD Economie en open staat voor alle ambachtslui in België en dat gratis is voor het publiek. Het is een groot uitstalraam dat vaklui toelaat hun verwezenlijkingen en creaties tentoon te spreiden. Alle deelnemende vaklui zijn gerepertorieerd en toegankelijk.
Het Artisan label
Dit label geeft aan de ambachtslui die het vragen een wettelijke erkenning van hun beroep. Het geeft hun activiteit, het manuele aspect en de artisanale knowhow een authentiek karakter. Elke aanvraag tot erkenning kan ingediend worden bij de Commissie Ambachtslieden van de FOD Economie. Sinds het label in 2016 in het leven is geroepen, hebben al meer dan 1.700 ambachtslui in België het opgekleefd gekregen. Deze erkenning van de ambachtsman wordt momenteel door Brusselse Economie en Werkgelegenheid opgenomen onder de labels die erkend zijn als bewijs van voorbeeldigheid (en die verhoogde premies geven).
HIB : handmade in belgium
Dit initiatief van Unizo kent niet alleen een label toe aan de makers van authentieke en ambachtelijke kwaliteitsproducten maar is tevens een online vindplaats voor authentieke handgemaakte producten.
Het plan voor de ambachten van hub.brussels
Sinds januari 2023 voert hub.brussels een ondersteuningsplan uit voor de Brusselse ambachtslui. Het doel is om hen meer zichtbaarheid en toegang tot nieuwe verkoopkanalen te geven via een actieplan met verschillende zwaartepunten:
- Eerste pijler : Creatie van een gemeenschap van ambachtslui
- Tweede pijler : de zichtbaarheid van de Brusselse ambachtslui verbeteren
- Derde pijler : de ambachtslui opleiden en informeren via een ondersteuningsprogramma
- Vierde pijler : Brusselse ambachten exporteren naar het buitenland
- Vijfde pijler : De promotie van het federale label
- Zesde pijler : Een verkooppunt voorzien (zie Auberge Espagnole)
Als je op de hoogte wilt blijven van de acties van hub.brussels op het vlak van ambachten, stuur dan je contactgegevens naar artisans@hub.brussels of surf naar de site https://artisans.hub.brussels/nl/
Conclusie
Hoewel het opstarten van zijn eigen onderneming nooit gemakkelijk is, is er heel wat ondersteuning beschikbaar om de risico’s tot een minimum te beperken en een zachte overgang naar het ondernemerschap mogelijk te maken. Zoals je al kon lezen, is de sector niet in de kou blijven staan en is er veel begeleiding mogelijk. Aarzel niet om ervan te profiteren ... en neem contact op met hub.info via het nummer 1819 indien je meer verduidelijking of bijkomende inlichtingen wenst!
Nieuwsberichten