Verschillende manieren van overname

Indien u een zaak wenst over te nemen, bieden er zich drie grote mogelijkheden aan:

• ofwel neemt u de aandelen van een vennootschap over, en dan spreken we van een "share deal"
• ofwel neemt u het merendeel van de activa, materiële en immateriële, over. In dit geval spreken we van een "asset deal".
• ofwel kiest u voor een fusie-opslorping van een bedrijf

De drie keuzes hebben verschillende gevolgen, zowel op juridisch en fiscaal vlak.

Share deal

Wanneer men de aandelen van een vennootschap overneemt, betekent dit dat de koper alle rechten en plichten overneemt. De koper moet dus zeer aandachtig zijn en een verkoopscontract afsluiten met een maximum aan waarborgen.
Het kan misschien evident zijn, maar de wetgeving verbiedt dat de aankoop van aandelen van een vennootschap door de vennootschap zelf gefinancierd worden.

De share deal is vaak minder voordelig voor de overnemer die de aankoopprijs van de aandelen alsook het eventuele surplus dat hij betaalt ten opzichte van de werkelijke waarde van de aandelen, fiscaal niet zal kunnen aftrekken.

Asset deal

In dit geval neemt men meestal de activa over en tracht men de overname van de schulden van de overlater, met name de fiscale schulden, te vermijden. Indien het de overname van een handelsfonds betreft, moeten de overgelaten elementen vanzelfsprekend toelaten de commerciële activiteit verder te zetten. De schulden en vorderingen worden niet automatisch overgedragen.

Men moet hierbij eventuele specifieke overdrachtmodaliteiten van bepaalde activa respecteren. Terwijl het materieel verkocht kan worden zonder specifieke modaliteiten, is dit niet noodzakelijk het geval voor de geïmmobiliseerde activa, de schuldvorderingen, de contracten (die « intuitu personae » kunnen zijn), de administratieve vergunningen, de brevetten, de licenties,…

Naast het voordeel dat de overlater zichzelf moet redden met zijn schulden, zal de overnemer tevens een fiscaal voordeel hebben aangezien hij de aanschaffingsprijs van de activa kan afschrijven. Opgepast echter, want de verkoper houdt er een ander standpunt op na en zal trachten zijn nadeel te compenseren door een overwaardering van de verkoopprijs.

Een laatste belangrijke opmerking: hoewel er bij overdracht van een handelsfonds geen automatische overdracht is van de schulden en vorderingen, is de overnemer in principe toch solidair verantwoordelijk voor de fiscale schulden van de overlater. Om duidelijkheid te scheppen, is het sterk aanbevolen een fiscaal attest te eisen dat 1 maand geldig is en dat bevestigt dat de verkoper geen belastingschulden heeft. Om dit certificaat te bekomen richt u een schriftelijke vraag tot de FOD Financiën, Bestuur der Directe Belastingen.

Fusie door overname, oprichting of door opslorping

We kunnen drie soorten fusies onderscheiden :

• Fusie door overname : klassieke fusie waarbij het vermogen van een vennootschap wordt overgenomen door een andere reeds bestaande vennootschap.

• Fusie door oprichting : fusie waarbij het vermogen van één of meerdere vennootschappen wordt ingebracht in een nieuwe, nog op te richten vennootschap.

• Moeder-dochter fusie : overname van het vermogen van de dochtervennootschap door haar moedervennootschap, die reeds in het bezit was van alle aandelen van deze dochtervennootschap.

De motivatie voor een fusie, kan heel verschillend zijn (maar ook soms complementair). Zo kunnen we drie varianten van fusies onderscheiden:

• Horizontale; bij een horizontale fusie bevinden de twee of meerdere bedrijven zich in de dezelfde bedrijfstak. Zij hebben ook een soort van gelijke functie, zij beiden dezelfde producten of diensten aan. Het zijn dus concurrenten.

• Verticale; bij een verticale fusies gaan twee of meerdere bedrijven uit dezelfde bedrijfskolom met elkaar fuseren. Zij hebben niet dezelfde functie. Dit zouden elkaars leveranciers en afnemers kunnen zijn. Als bedrijven dit doen, doen ze dat vaak om de kosten te verkleinen, bijvoorbeeld de vervoers- en administratiekosten vervallen hier.

• Conglomeratie; bij een conglomeratie hebben de twee bedrijven qua bedrijfstakken en bedrijfskolommen met elkaar helemaal niets te maken. Er is meestal nog wel sprake van zekere verwantschap tot de activiteiten van de ondernemingen. Zij vormen een conglomeraat om hun activiteiten te kunnen diversifiëren.

De juridische en fiscale gevolgen kunnen erg verschillen naargelang het soort fusie. Een fusie vraagt dus de nodige voorbereiding en strikte naleving van de wettelijke formaliteiten terzake. Heel wat slecht voorbereide fusies eindigen immers in een mislukking.