De wet werkbaar en wendbaar werk van 5 maart 2017, verschenen in het Belgische Staatsblad op 15 maart, voorziet in een systeem van loopbaansparen. Werknemers zullen op vrijwillige basis tijd kunnen opsparen om later om te zetten in verlofdagen.
Wat verstaat men onder loopbaansparen ?
Via het systeem van loopbaansparen kan de werknemer tijd sparen om later om te zetten in verlofdagen. Zo heeft hij de mogelijkheid om zelf een deel van zijn loopbaan te beheren en op een tijdstip dat hij zelf kiest een rustperiode in zijn beroepsleven in te lassen.
We onderlijnen dat de werknemer op geen enkele manier kan worden verplicht aan zo’n systeem van loopbaansparen deel te nemen. Alleen hij beslist of hieraan al dan niet deelneemt.
Wie kan ervan genieten ?
Loopbaansparen is enkel van toepassing op de werknemers en werkgevers uit de privésector en sommige openbare instellingen.
Wat kan men sparen ?
De nieuwe reglementering bepaalt dat de volgende "tijd" kan worden opgespaard:
-
het nieuwe krediet aan vrijwillige overuren die niet moeten worden ingehaald;
-
de conventionele verlofdagen bepaald bij collectieve arbeidsovereenkomst, op sectoraal of ondernemingsvlak, op voorwaarde dat de werknemer deze dagen vrij kan opnemen. Wettelijke vakantiedagen en conventionele dagen waarvan de datum is vastgesteld komen niet in aanmerking;
-
bij toepassing van een glijdend uurrooster, de uren die boven de gemiddelde wekelijkse arbeidsduur (maximum 12 uren behoudens andersluidende bepaling bij cao) worden verrichten op het einde van de referteperiode kunnen worden overgedragen;
-
de overuren die in het kader van een onvoorziene noodzakelijkheid of een buitengewone vermeerdering van werk worden verricht en die naar keuze van de werknemer al dan niet worden ingehaald (reeds bestaande regeling).
Momenteel is dus bepaald dat enkel "tijd" kan worden gespaard. Een koninklijk besluit zou een werknemer echter ook kunnen toestaan om premies in geld (bijvoorbeeld de eindejaarspremie) op te sparen om ze daarna om te zetten in betaalde verlofdagen. De wijze waarop de premies achtereenvolgens in tijd en in geld worden omgezet en de gevolgen op het gebied van sociale zekerheid zouden dan wel moeten worden bepaald.
Hoe loopbaansparen concreet invoeren ?
Initiatief
Het initiatief komt eerst toe aan de sector via het afsluiten van een sectorale collectieve arbeidsovereenkomst.
Bij gebrek aan sectorale cao kan loopbaansparen via een ondernemings-cao worden ingevoerd. Hierbij moeten de volgende voorwaarden vervuld zijn:
-
er is een aanhangigmaking geweest bij de voorzitter van het paritair comité door een organisatie die in het paritair comité vertegenwoordigd is of door een individuele onderneming om het loopbaansparen op sectoraal vlak te regelen;
-
er is een termijn van 6 maanden verstreken sinds deze aanhangigmaking.
Met andere woorden, als het paritair comité binnen 6 maanden na de aanhangigmaking geen kader voor het loopbaansparen heeft vastgesteld, kan dit kader worden bepaald bij ondernemings-cao mits de naleving van een procedure gelijkaardig aan die voor nieuwe arbeidsregelingen.
Punten die moeten worden geregeld door de collectieve arbeidsovereenkomst
De volgende elementen moeten door de collectieve arbeidsovereenkomst worden geregeld:
- de tijdsperiodes die kunnen worden opgespaard;
- de periode waarin de betrokken tijdselementen kunnen worden opgespaard;
- de wijze waarop de werknemer deze opgespaarde dagen kan opnemen.
Naast deze drie elementen die het kader van het loopbaansparen vormen, moeten ook andere aspecten door de collectieve arbeidsovereenkomst worden geregeld:
- de raming van de gespaarde tijd. Men moet immers bepalen welke bezoldiging de werknemer zal krijgen als hij zijn opgespaard verlof (soms vele jaren later) opneemt;
- het beheer van het loopbaansparen en de waarborgen voor de werknemer;
- het lot van dit loopbaansparen in geval van vereffening van de vennootschap.
Geen discriminatie op basis van geslacht
Bij de instelling van het systeem van loopbaansparen moet men erop toezien dat vrouwen dezelfde mogelijkheden tot sparen hebben als mannen.
Overdraagbaarheid
Als loopbaansparen op sectoraal vlak is voorzien, kan de collectieve arbeidsovereenkomst de mogelijkheid voorzien om de gespaarde tijd binnen de sector over te dragen (overdraagbaarheid tussen werkgevers van dezelfde sector) en de voorwaarden en nadere regels hiervan bepalen.
Hoe loopbaansparen beheren ?
Loopbaansparen kan op drie verschillende wijzen worden beheerd:
- hetzij door de werkgever zelf. In dat geval moet de werkgever ook de nodige betalingswaarborgen voorzien;
- hetzij door een externe instelling (bijvoorbeeld een bank of een verzekeringsmaatschappij);
- hetzij door het fonds voor bestaanszekerheid van de betrokken sector.
Wat gebeurt er bij de beëindiging van de arbeidsovereenkomst ?
Als de werknemer bij het einde van de arbeidsovereenkomst niet de mogelijkheid heeft gehad om zijn loopbaansparen op te nemen, heeft hij recht op de volledige betaling ervan.
Dit recht op betaling geldt eveneens als de sectorale collectieve arbeidsovereenkomst de overdraagbaarheid van loopbaansparen mogelijk maakt.
Auteur/organisatie: Group S