Door gebrek aan eenduidigheid in de nationale wetgevingen en de afwezigheid van een nauwkeurige omschrijving van het concept "bedrijfsgeheim" op Europees vlak, is intellectuele diefstal de laatste jaren schering en inslag geworden in de EU. Een zeer frustrerende situatie voor KMO's, startup's of innoverende bedrijven die een nieuw project ontwikkelen. Dan is het immers essentieel dat de uitvinding, de creatie en de ontwikkeling ervan geheim blijven. Dit geheim vormt namelijk een concurrentievoordeel en zelfs een commerciële noodzaak. Europa tracht nu een einde aan deze oneerlijke praktijken te stellen en bijkomende bescherming te creëren voor bedrijfsgeheimen en knowhow via een nieuwe richtlijn. Stand van zaken...
Waarom een richtlijn betreffende bedrijfsgeheimen aannemen?
In 2013 richtte de Europese Commissie haar aandacht op het bedrijfsgeheim en stelde ze vast dat de betrokken wetgevingen in de Europese landen niet uniform waren. Het was namelijk zo dat bepaalde wetgevingen het bedrijfsgeheim beschermden, terwijl andere weinig tot geen regels ter bescherming van het bedrijfsgeheim bevatten. Ook was het erg onduidelijk wat het begrip “bedrijfsgeheim” precies inhield. Als antwoord op deze vaststelling werd “richtlijn 2013/0402 betreffende de bescherming van niet-openbaar gemaakte knowhow en bedrijfsinformatie (bedrijfsgeheimen) tegen het onrechtmatig verkrijgen, gebruiken en openbaar maken daarvan” ontworpen. De richtlijn is nu nog maar een voorstel dat op dit moment in het Europees Parlement besproken wordt, maar het zal niet lang meer duren voor ze aangenomen wordt.
Net zoals in vele andere landen van de Europese Unie bestaat er in België op dit moment geen specifieke definitie van het begrip “bedrijfsgeheim”. De beschikbare beschermingsmaatregelen zijn overigens erg beperkt. Personen, bedrijven en ondernemingen die hun geheimen willen beschermen, hebben namelijk geen andere keuze dan gebruik te maken van geheimhoudingsclausules of van de beperkte bescherming die het octrooi- en merkenrecht biedt.
Er bestaat op dit moment in ieder geval geen enkele beschermingsmaatregel die zo uitgebreid is als wat er wordt voorgesteld in de richtlijn.
De richtlijn zou dus vernieuwend kunnen blijken, aangezien ze een gedetailleerde definitie van het begrip “bedrijfsgeheim” voorstelt, alsook straffen voor het onrechtmatige gebruik ervan.
Wat is een bedrijfsgeheim volgens de nieuwe richtlijn?
Een bedrijfsgeheim bevat vertrouwelijke informatie die dankzij haar vertrouwelijkheid handelswaarde heeft. De houder van het bedrijfsgeheim moet redelijke inspanningen hebben geleverd om ervoor te zorgen dat de informatie vertrouwelijk blijft. Met andere woorden moet een bedrijfsgeheim aan de volgende 3 voorwaarden voldoen:
- de informatie moet geheim of vertrouwelijk zijn;
- de informatie moet dankzij haar vertrouwelijkheid handelswaarde hebben;
- de houder moet de vertrouwelijkheid willen behouden.
Aangezien deze drie kenmerken cumulatief zijn, heeft het ontbreken van één van de kenmerken tot gevolg dat de informatie niet wordt beschermd door het bedrijfsgeheim.
Het voorstel voor de richtlijn voorziet bovendien een lijst van omstandigheden die omschrijft wat beschouwd kan worden als een geval van onrechtmatig openbaar maken, verkrijgen en gebruiken van het bedrijfsgeheim. Ook wordt er een oplijsting van handelingen die als onrechtmatig worden beschouwd in opgenomen (zie artikel 3 van de richtlijn). Gegevensdiefstal, inbreuken op vertrouwelijkheidsovereenkomsten enz. zijn voorbeelden van wat we op die lijst vinden.
Wat echt interessant is, is dat de richtlijn ook tracht de straffen op het openbaar maken van bedrijfsgeheimen te uniformiseren.
Dit is namelijk een duidelijke erkenning van de economische en concurrentiële schade die de openbaarmaking van bedrijfsgeheimen teweeg kan brengen voor personen of bedrijven.
Wat is het verschil tussen octrooien en bedrijfsgeheimen?
De bescherming die octrooien bieden is beperkt in de tijd. Om een octrooi te verkrijgen, moet men aan verschillende voorwaarden voldoen en inschrijfgeld betalen. Er bestaan op dit moment verschillende soorten octrooien waarvan het bereik van de ruimtelijke bescherming varieert. Het voordeel van octrooien bestaat erin dat de houders over het alleenrecht beschikken anderen te verbieden hun product te gebruiken.
Het bedrijfsgeheim daarentegen is niet beperkt in de tijd. Ook moeten er geen formaliteiten worden afgehandeld en moet er geen inschrijvingstaks worden betaald. Het bedrijfsgeheim is onmiddellijk van kracht.
Het nadeel van bedrijfsgeheimen bestaat erin dat de houder van het product niemand buiten de inbreukmaker kan verbieden zijn/haar geheim te gebruiken eenmaal het onthuld werd. Welke bescherming moet u dus kiezen, het octrooi of het bedrijfsgeheim? Beide oplossingen hebben voor- en nadelen. Waar u voor kiest, hangt sterk af van hoe het product doorheen de tijd evolueert.
Bepaalde bedrijven kozen er aan het einde van de 19e eeuw voor geen octrooi aan te vragen voor hun producten, maar ze te beschermen aan de hand van het bedrijfsgeheim. Dankzij deze keuze zijn zij vandaag de enigen die dit soort producten maken (smaak, textuur ...). Dan hebben we het bijvoorbeeld over het bedrijf Coca-Cola. Zij houden het recept van hun drankje al geheim sinds 1886. Op dit moment kost het geheimhouden van dit recept erg veel voor het bedrijf.
Ook bij ons besloot in 1882 een bedrijf hun recept geheim te houden, namelijk het restaurant “Marie Siska” in Knokke-Heist met hun beroemde wafels. Het deeg voor deze wafels wordt door de eigenaar van het restaurant bereid in een ruimte waar hij alleen de sleutel van heeft.
Welke rechtsmiddelen kunt u aanwenden als uw bedrijfsgeheim onthuld wordt?
De houder van het bedrijfsgeheim kan om de volgende rechterlijke beslissingen verzoeken:
- het opleggen van voorlopige en conservatoire maatregelen om de grotendeels economische en concurrentiële gevolgen van deze inbreuk te beperken;
- het instellen van een vertrouwelijkheidsmaatregel die van kracht is tijdens de rechtsprocedure;
- het verbod het bedrijfsgeheim te gebruiken of te onthullen, bijvoorbeeld op straffe van een dwangsom;
- het verbod de onrechtmatige producten te produceren, aan te bieden, op de markt te brengen of te gebruiken, bijvoorbeeld op straffe van een dwangsom;
- het opleggen van bepaalde soorten zogezegde “corrigerende maatregelen” (namelijk het vernietigen van de onrechtmatig verkregen informatie)
- indien er schade werd ondervonden, het opleggen van schadevergoedingen;
- het verplichten van de overtreder tot het terugbetalen van de onrechtmatig bekomen opbrengsten;
- het eisen van de publicatie van het oordeel, voor zover het bedrijfsgeheim hier niet in wordt onthuld;
- ...
Bedrijfsgeheim: deze stappen moet u ondernemen
In de praktijk komt het erop neer die informatie die beschouwd zou kunnen worden als deel van het bedrijfsgeheim, duidelijk te identificeren. U moet kunnen aantonen dat u de informatie geheim wilt houden. Tot dat doel kunt u bijvoorbeeld:
- de stempel “bedrijfsgeheim” duidelijk leesbaar aanbrengen op de te beschermen documenten.
- erop letten dat het aantal mensen dat het bedrijfsgeheim kent, beperkt is.
- beschermingsclausules voor het bedrijfsgeheim voorzien wanneer u contracten afsluit (beschermingsclausule voor bedrijfsgeheimen, geheimhoudingsclausules en bijhorende straffen ...).
Frédéric Dechamps
Advocaat aan de Franstalige Balie van Brussel – Cabinet lex4u.com
Chief Document Officer van Lawbox.be (online juridische documenten)