Starten als student-ondernemer

Ondernemen kent geen leeftijd. Steeds meer jongeren starten met een zakelijk project als ze nog studeren. Maar hoe maak je de sprong als je nog op de universiteit zit?  Wat zijn de valkuilen? Welke formaliteiten komen erbij kijken? Wij leggen je alles uit.

1. Wat is "ondernemen"

Volgens Van Dale is ondernemen iets 'op zich nemen, beginnen te doen of te verrichten'. In werkelijkheid is ondernemerschap veel meer dan dat. Het is een reis, met een begin- en een eindpunt, via een onderneming. Een eerste stap, verschillende fasen en een doel, maar ook een aantal onbekenden. Dit betekent: in beweging komen, overgaan tot actie en doorzetten ... Een idee hebben van de 'bestemming', stap voor stap vooruitgang boeken en bereid zijn om van koers te veranderen ... Een reeks acties ondernemen, in team werken, je angsten onder ogen zien en uit je comfortzone komen ...  Een hele boterham!

En wat levert je dit op? Ook al komt je'studentenbedrijfje' niet echt van de grond, toch zal het altijd een aantal mooie vruchten opbrengen. Net als bij reizen is het niet de bestemming die telt, maar wel de weg en de omwegen ernaartoe. Vertaald naar het ondernemerschap betekent dit: op ontdekking gaan, jezelf verwezenlijken, leren, ervaring opdoen, je talenten ontdekken, je eigen baas zijn, enz. Allemaal zaken erg belangrijk zijn voor je toekomst. Een venster op je toekomst en tal van deuren die voor je open gaan ...

Ondanks de huidige context is het ondernemingsklimaat nog nooit zo gunstig geweest. Hogescholen en universiteiten organiseren tal van pedagogische initiatieven; de evenementen nemen gestaag toe; het aantal gemeenschappen is legio; het begeleidingsaanbod is ruim en relevant; de ruimtes voor innovatie en samenwerking groeien als paddenstoelen uit de grond; digitale tools zijn binnen handbereik, enz.

2. Jouw troeven om student-ondernemer te worden?

Wat hebben Richard Bronson (Virgin), Ingvar Kamprad (IKEA), Bill Gates (Microsoft) en Steve Jobs (Apple), maar ook - dichter bij huis - Tanguy Goretti (Cowboy), Emna Everard (Kazidomi) of Louis-Philippe Broze (Spentys) gemeen? Ze hebben allemaal vóór hun 25ste hun eerste zaak. Waarom zou dus ook jij er niet voor gaan?

Tijdens je studie met een ondernemersproject starten is een unieke kans.

• Een testbank: je hebt 'tijd' om fouten te maken, zonder dat je verlamd raakt door de druk om te slagen. Een student beschikt over speelruimte om te testen, te falen en opnieuw te beginnen; 
• Een 'machine' om je dromen te laten uitkomen: je kunt je droomidee gestalte geven en uittesten. Een uitgelezen kans om te investeren in je passies;
• Een leerschool: wat de uitkomst van je project ook is, je haalt er altijd voordeel uit! Ervaring, kennis, vaardigheden, ontmoetingen, enz.;
• Een impact: je bedrijf oprichten is ook een steentje bijdragen aan de wereld van morgen Actor zijn, je engageren en bijdragen aan de ontwikkeling van de toekomst;
• Een onderneming, jouw onderneming: je initiatief kan uitmonden in een boeiend en zelfstandig professioneel project, waarbij je je je eigen baas bent.

Je leest vaak dat een ondernemer gepassioneerd moet zijn en over de nodige vaardigheden en kennis moet beschikken om zijn of haar project te realiseren. Maar als student-ondernemer heb je heel wat andere troeven.

• Je bent 'jong': dit lijkt misschien triviaal, maar dat betekent dat je nog nieuwsgierig en onbevangen bent. Mark Twain vat ondernemerskwaliteiten als volgt op superbe wijze samen: “Ze wisten niet dat het onmogelijk was, dus hebben ze het gedaan";
• Je hebt een grote vrijheid: je kunt zelf je project, je manier van werken en je partners kiezen, maar je kunt ook stoppen of van koers veranderen als het je niet langer oké vindt. Een vrijheid die vaak afneemt met de leeftijd;
• Je brengt een nieuw perspectief: je hebt de capaciteit om 'anders' te denken, out of the box te denken en dus te innoveren. Een troef die je kunt koppelen aan een andere deugd van jong-zijn: lef;
• Je kunt risico's nemen: je kunt je creativiteit volgen en de meest originele ideeën testen, want je bent nog niet verplicht  om resultaten of financieel rendement te behalen;
• Je hebt toegang tot de nodige tools en de kennis: dit is een van de leuke aspecten van onze tijd. Technologie en kennis zijn slechts een paar klikken van ons verwijderd. Bovendien beschikt je vaak over de mogelijkheden om ze te begrijpen en te beheersen.

3. Wat heb je nodig?

Als student heb je ware troeven in handen om van je project een succes te maken, maar ondernemerschap is niet zonder onbekenden en hinderpalen. Ook al zijn er uitzonderingen, je wordt doorgaans met de volgende zaken geconfronteerd.

Achter het idee, het 'probleem'

Veel mensen wagen nooit de sprong van het ondernemerschap, omdat ze geen grensverleggend of revolutionair vinden. Ze hebben het gevoel dat alles al is bedacht. Moet je dan zomaar je droom laten varen? Integendeel! In plaats van koste wat het kost origineel te willen zijn, kan je beter denken in termen van problemen oplossen.

Het doel? In de huid kruipen van je toekomstige klanten: hoe kan ik aan hun 'behoeften' voldoen? Ondernemen zonder idee is dus zeker mogelijk! Denk aan de woorden van de Amerikaanse auteur Napoleon Hill:  "Als je geen grote dingen kunt doen, doe dan kleine dingen op een grootse manier.".

Wanneer je op zoek gaat naar een 'probleem om op te lossen', richt je dan op dingen die je leuk vindt of die je na aan het hart liggen: een sport, een culturele activiteit, een dagelijkse taak, enz. Door te focussen op iets wat je beheerst, zie je gemakkelijker wat er 'ontbreekt', waar er een probleem is of wat er verbeterd kan worden. Vind je geen probleem? Sommige websites vormen een onuitputtelijke bron van ideeën en mogelijkheden.

Ondernemen tijdens je studie en bijdragen tot de economische transitie 

Een ondernemersproject opstarten terwijl je studeert is een grote uitdaging, maar het is ook een uitstekende gelegenheid om een initiatief te ontwikkelen dat gebaseerd is op sociale en milieuvriendelijke waarden. In Brussel is de circulaire economie een bloeiende activiteit geworden en tal van bedrijven kunnen een inspiratiebron vormen voor jouw project ! Ga eens kijken op www.circlemade.brussels. 

 

Een routeplan

Je hoeft niet vanaf het begin een zeer gedetailleerd businessplan te hebben. Toch moet je op z'n minst weten waar je naartoe gaat: een plan is dan ook aanbevolen. Het zal je helpen om je project structuur te geven, zowel voor jezelf als om het aan anderen te presenteren. Je kunt het opbouwen rond de volgende elementen:

• Uitleg over het 'probleem' waarvoor je een oplossing wilt bieden en van jouw meerwaarde;
• Een eenvoudige beschrijving van de werking van de activiteit en van de producten of diensten;
• Een portret van je doelpubliek en van de kanalen die gebruikt worden om hen te bereiken;
• Een lijst van de vereiste middelen (materiaal, fondsen, personeel, enz.);
• Een inventarisatie van de vaste en vaste en variabele startkosten;
• Een beschrijving van de inkomstenbronnen (prijs, hoeveelheid, enz.).

Deskundig advies

Andere ondernemers zijn jou voorgegaan, het loont dan ook de moeite om te luisteren naar hun ervaringen.

• Naar anderen, maar ook naar jezelf luisteren. Dit evenwicht is niet eenvoudig, maar wel fundamenteel. Er zijn tips die kunnen voorkomen dat je tegen de muur aanloopt, maar het is ook belangrijk om vertrouwen te hebben in jezelf en je niet te laten ontmoedigen door defaitistische opmerkingen;
• Vertrouwen hebben in jezelf. Dit is uiteraard gemakkelijker gezegd dan gedaan, maar aan vertrouwen kan je werken. Vergelijk je niet te veel met anderen, maar hou nooit op met je te laten inspireren. Ook dit is een evenwichtsoefening;
• Je goed omringen. Een terugkerende aanbeveling, die daarom niet minder belangrijk is. Je partner, je team, je docenten, je mentor, je accountant, je bankier, enz. het zijn stuk voor stuk personen die aan je zijde staan en je kunnen helpen om op professioneel en menselijk vlak te groeien;
• Word niet verliefd op je plan. Je onderneming is je 'baby', maar een ondernemer moet overal voor open staan en bereid zijn om z'n oorspronkelijke plan te doen groeien. Zonder jezelf te verraden, zal je jezelf constant moeten testen, moeten luisteren naar feedback, jezelf moeten verbeteren en ... moeten herbeginnen;
• Vallen om weer op te staan. Je kent het wel ... En toch is het waar. Een ondernemersproject is een lange weg, bezaaid met successen en obstakels. Zoals Winston Churchill zei: "Succes is als je van de ene mislukking naar de andere gaat zonder ooit je enthousiasme te verliezen.” Hou vol!

4. welk statuut voor de student-ondernemer?

In het verleden hadden studenten die zich aan het ondernemerschap wilden wagen geen echt oefenkader. Aangezien het statuut van jobstudent beperkt is tot 475 uur per jaar hadden ze geen andere keuze dan zich te wenden tot het statuut van zelfstandige in bijberoep, die niet echt is aangepast aan hun situatie.

In 2017 werd het statuut van 'student-ondernemer' in het leven geroepen om in te spelen op de verwachtingen en behoeften van beginnende ondernemers en hun gezinnen, met name dankzij de sociale en fiscale voordelen. Wat is er zo bijzonder aan dit statuut?

Wie komt in aanmerking voor het statuut van student-ondernemer?

Om in aanmerking te komen voor dit statuut moet je:

1. Tussen 18 en 25 jaar zijn;

2. In hoofdzaak ingeschreven zijn als student in een onderwijsinstelling in België of in het buitenland voor het school- of academiejaar.

   • het betrokken diploma moet door een bevoegde Belgische instantie erkend zijn;
   • je studie moet ten minste de waarde hebben van 27 studiepunten per jaar of 17 lesuren per week.

3. Regelmatig lessen volgen of deelnemen aan examens, behalve als je universiteit of hogeschool je begeleidt bij je ondernemingsproject;

4. Een zelfstandige beroepsactiviteit uitoefenen.

Wat is de impact van het statuut van student - ondernemer?

a) op sociaal vlak

Zoals de meeste zelfstandigen, zal je socialezekerheidsbijdragen moeten betalen. Dankzij deze bijdragen geniet je van essentiële rechten, zoals een uitkering bij ziekte of arbeidsongeschiktheid, pensioenopbouw, enz. Het bedrag dat je moet betalen, hangt af van je omzet, maar als je begint weet je nog niet wat je jaarinkomen is. Je moet dus rekening houden met drie specifieke 'scenario's':

• Geen sociale bijdragen
  Dit is het geval als je verwacht dat je jaarinkomen lager dan 8.204,59 € (inkomsten van 2023). Wat een aanzienlijk voordeel is om het project op te starten.
• Een 'verminderde' voorlopige bijdrage van 96,67 € per kwartaal
  Wanneer je verwacht belastbaar inkomen tussen 8.204,59 € en 16.409,20 €  per jaar ligt (inkomsten 2023). Maar let op: wanneer je werkelijke inkomsten bekend zijn, zal dit bedrag worden aangepast (tot 420,48 €) en zal je je in regel moeten stellen;
• Een 'klassiek' voorlopige bijdrage van 873,77 € per kwartaal.
  Als je verwachte inkomsten gelijk zijn aan of groter zijn dan 16.409,20 € per jaar (inkomsten 2023), dan bevind je je in dezelfde categorie als een zelfstandige in hoofdberoep.

Ook op sociaal vlak hebben de bovengenoemde 'scenario's' een verschillende invloed op andere belangrijke elementen:

• a) Geen socialezekerheidsbijdragen of een 'verminderde' bijdrage ?
  • Je bouwt geen rechten op voor de ziekte-, arbeidsongeschiktheid-, invaliditeit- en moederschapsverzekering en evenmin voor je pensioen;
  • Je kunt ten laste blijven van je ouders wat betreft de terugbetaling van zorgverlening;
  • Je ouders kunnen kinderbijslag blijven krijgen, tenzij je meer dan 240 uur per kwartaal presteert. Je zult een verklaring op erewoord moeten verstrekken (wanneer je 'verminderde' bijdragen betaalt);

• b) Een voorlopige bijdrage als zelfstandige in hoofdberoep ?

  • Je hebt dezelfde volledige rechten als elke zelfstandige in hoofdberoep: terugbetaling van gezondheidszorg, arbeidsongeschiktheidsverzekering, invaliditeits- en moederschapsverzekering, gezinsbijslag, enz;

  • Je bent niet meer ten laste van je ouders en zij krijgen geen kinderbijslag meer, want je activiteit beloopt duidelijk meer dan 240 uur per kwartaal.

B) op fiscaal vlak

Net als iedereen zul je belastingen moeten betalen voor je activiteit. Maar ook hier biedt het statuut van student-ondernemer een voordeel. Ligt je netto belastbaar inkomen (boekjaar 2023) onder de 10.160 € netto, dan zijn die vrijgesteld. Dit betekent dat je pas boven dit bedrag belasting begint te betalen.

Wat je verdient boven de belastingvrije som van 10.160 €, wordt belast volgens de ‘opklimmende tarieven van de personenbelasting’. Dezelfde regeling geldt trouwens voor loontrekkenden:

Let op: je belastingaangifte zal op eigen naam moeten gebeuren. Het is daarentegen niet wettelijk verplicht om een zakelijke bankrekening te hebben, alhoewel dat zeer praktisch kan zijn.

Nog ten laste van je ouders?

In dit geval kan de belasting van je ouders worden beïnvloed door je inkomsten als zelfstandige. Daarom is het statuut van student-ondernemer erop gericht om deze impact te beperken. Je ouders hebben namelijk recht op een hoger vrijstellingspercentage.

• Als zij gehuwd zijn of wettelijk samenwonen, wordt jouw jaarlijks netto-inkomen tot  3.490 € netto (inkomsten 2022) niet meegerekend in hun belastingaangifte;
• Als je ouder alleenstaand is, dan stijgt het vrijgestelde deel tot 5.040 € (of 6.400 € als je een handicap hebt).

Nog dit:

• je inkomsten als jobstudent/student-zelfstandige worden bij elkaar opgeteld. Let er dus op dat je de grens niet overschrijdt waardoor je niet meer ten laste bent van je ouders.
• eventuele inkomsten uit duaal leren worden nooit meegerekend in de belasting van je ouders.

5. Wat zijn de formaliteiten om de stap te zetten?

Klaar om de stap te zetten? Zoals elke zelfstandige, ook al ben je student-ondernemer, moet je een aantal verplichtingen vervullen, waaronder:

Een bankrekening openen

Via deze zichtrekening, die gescheiden is van je persoonlijke zaken, doe je je uitgaven en ontvang je de inkomsten van je activiteit.

Je inschrijven bij een erkend ondernemingsloket

Dit is een essentiële stap, waarbij je je onderneming kunt registreren bij de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO), een ondernemingsnummer kunt krijgen en dit (als je belastingplichtige bent) kunt activeren als btw-nummer.

Om zijn opdracht uit te voeren, zal het erkende ondernemingsloket een reeks documenten vragen, waaronder een vergunning die toegang geeft tot het beroep voor bepaalde gereglementeerde sectoren (horeca, persoonlijke verzorging, enz.).

je aansluiten bij een sociaAl verzekeringsfonds

Terwijl het erkend ondernemingsloket zich zal ontfermen over alles wat te maken heeft met je onderneming, zorgt het sociaal verzekeringsfonds voor alles wat te maken heeft met je statuut, en in het bijzonder met de betaling van je sociale bijdragen. De aansluiting is dus verplicht, maar het goede nieuws is dat het vaak om één en dezelfde organisatie gaat (wellicht moet je slechts één verdieping naar beneden gaan).

Het socialeverzekeringsfonds zal je ook vragen om documenten te verstrekken en je moet het fonds op de hoogte brengen van eventuele wijzigingen in je situatie (vermindering van het aantal studiepunten, verandering van instelling, beëindiging van de studie, enz.):

• Een bewijs van inschrijving bij een onderwijsinstelling in België of in het buitenland, die toegang geeft tot een in België erkend diploma;
• Een verklaring op erewoord dat je je ertoe verbindt de lessen regelmatig bij te wonen

6. Klaar om ervoor te gaan ?

Weet dat er in Brussel een aantal initiatieven en organisaties zijn die je begeleiden op je reis als student-ondernemer: om je project te begeleiden, relaties op te bouwen of je te helpen bij de verschillende verplichtingen in verband met het statuut. Enkele voorbeelden:

• Young Entrepreneurs of Tomorrow (YET).
  Dit is het gewestelijke platform voor jonge ondernemers in Brussel. Sensibilisering, activiteiten, projecten, evenementen, wedstrijden, awards ... je vindt alle informatie op de website van YET of op de facebookpagina.
• Boost your project
  De incubator voor Brusselse jongeren werd in 2017 gelanceerd op initiatief van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en is gericht op jongeren van 18 tot 30 jaar. Het gaat om een ondernemerstraject om je project te starten, workshops rond duurzaam ondernemen en networkingevenementen.
• Les jeunes entreprises
  Deze vereniging biedt verschillende programma's aan (Jongerenproject, Innovatiekamp, enz.) om de ondernemerscapaciteiten van jongeren tot 25 jaar te ontwikkelen.
• ICHEC Start Lab (FR) ondersteunt studenten en pas afgestudeerden van de ICHEC Management School in Brussel bij de de oprichting van een onderneming.
• StartLab.brussels (VUB+ULB) is gespecialiseerd in de ondersteuning van jonge ondernemers en helpt ambitieuze Brusselse ondernemers onder de 30 jaar bij het opstarten van hun bedrijf.

Verschillende universiteiten en hogescholen hebben ook een statuut van student-ondernemer ingericht. Dit kan verschillende vormen aannemen, maar altijd met hetzelfde doel: de ondernemersgeest bij studenten stimuleren en hen op weg helpen dankzij een 'veilige' omgeving.

• EPHEC Ondernemen Brussel, in samenwerking met de coöperatie Job Yourself, biedt een vangnet om een bedrijfsproject te starten;
• IHECS PRENEURS biedt in samenwerking met Groupe One een opleidings- en begeleidingsprogramma door professionele coaches, tot de eventuele oprichting van een onderneming;
• StartLab.brussels (VUB+ULB)is een incubator die studenten en jonge afgestudeerden in Brussel ondersteunt bij de oprichting van hun zaak;
• ERASMUS HOGESCHOOL BRUSSEL, aan Nederlandstalige kant, heeft ook een specifiek academisch statuut uitgewerkt, om het programma te kunnen aanpassen en zo de oprichting of ontwikkeling van een onderneming te vergemakkelijken.
• De Vrije Universiteit Brussel heeft een reflex-statuut uitgewerkt dat aanpassingen toelaat aan onderwijs- of examenregelingen . Daar kan een student-ondernemer behoefte aan hebben tijdens het opstarten van een eigen zaak. Daarnaast biedt het ook coworking-ruimte in Usquare aan, specifieke workshops ivm ondernemerschap enz. Meer info op Start.VUB.
• De Odisee hogeschool voorziet workshops, seminaries, getuigenissen, werken rond cases, het statuut student-ondernemer, het attest bedrijfsbeheer en het uitwerken van een businessplan enz. Het is ook mogelijk om een eigen zaak op te starten in de context van stage en bachelorproef.

7. Klaar met je studies en wat dan?

Zolang je aan bovenstaande voorwaarden voldoet, behoud je de status van student-ondernemer tot het derde trimester van het jaar van je diploma.

Als je je studie voortzet (onder de voorwaarden van het statuut), moet je naar je socialeverzekeringsfonds gaan en hen het volgende verstrekken:

• Een attest van deelname aan de lessen, ingevuld doorn een schoolinstelling, of ten minste een kopie van de resultaten;
• Een bewijs van een nieuw inschrijvingsattest.

Zet je je studies stop of studeer je af? Dan verlies je het recht op het statuut van student-ondernemer, maar dit betekent niet dat je bedrijfsproject hoeft te stoppen. Integendeel, je kunt je activiteit als zelfstandige voortzetten onder een 'klassiek' statuut van zelfstandige in hoofdberoep.

Nog andere vragen om je als zelfstandige te vestigen?

Raadpleeg ook de rubriek "Alvorens te starten" op deze website of neem contact op met een van onze adviseurs via mail of bel 1819.