De blauwe economie beperkt zich niet tot het terugdringen van de milieueffecten van een activiteit op de ecosystemen. De blauwe economie streeft ernaar om ecosystemen te regenereren en werkgelegenheid te creëren. En dit alles met de hulpbronnen die lokaal voorhanden zijn en door inspiratie te halen uit wat de natuur al doet! Kortom, we moeten niet gewoon wat minder vervuilen, we moeten stoppen met vervuilen en de manier waarop we werken opnieuw uitvinden.
De oorsprong van het concept
Gunter Pauli is een Belgische ondernemer die steeds meer bekendheid verwerft met zijn concept van de blauwe economie. Hij begon zijn carrière bij het bedrijf Ecover, dat zich toelegt op het produceren van biologisch afbreekbare schoonmaakmiddelen. Deze ervaring leerde hem echter dat de invoering op grote schaal van deze milieuvriendelijke producten niet alleen gunstige gevolgen had. Ze had namelijk een onvoorstelbare impact op de productie van palmolie en leidde tot de verdwijning van tropische regenwouden die werden vervangen door oliepalmplantages.
Er moest dus worden nagedacht over een beter geïntegreerd model. Zo kwam hij op het idee om inspiratie te halen uit de werking van de ecosystemen.
Na 3 jaar onderzoek richtte hij in samenwerking met het UNDP (Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties) in Zwitserland de stichting ZERI (Zero Emissions Research Initiative) op. De missie van deze stichting bestaat erin duurzame modellen op te sporen en in de praktijk toe te passen. Het netwerk verenigt creatieve geesten in de hele wereld om projecten uit te werken die innovatieve oplossingen bieden voor de hedendaagse problematieken. Deze creatieve geesten zijn erin geslaagd om een lijst samen te stellen van de 100 beste rechtstreeks op de natuur geïnspireerde technologieën. Over deze 100 technologieën gaat het boek 'Blauwe economie, 10 jaar, 100 innovaties, 100 miljoen banen'.
De basisprincipes
In zijn boek geeft Gunter Pauli zijn visie op de economie. Hij pleit hierin voor de overgang van de huidige rode economie - de markteconomie gebaseerd op een overexploitatie van de grondstoffen - naar de blauwe economie. Hij laat daarbij de groene economie links liggen omdat deze nieuwe investeringen van de ondernemingen eist en van de consumenten verwacht dat ze meer betalen voor producten die dan wel milieuvriendelijk, maar van dezelfde of zelfs mindere kwaliteit zijn.
De blauwe economie is niet gericht op recyclage maar op regeneratie. Ze creëert een ecosysteem waarvan de interacties het hele systeem duurzaam maken en tal van mogelijke nieuwe banen opleveren.
De blauwe economie streeft naar een duurzame ontwikkeling, maar dan zonder de tegennatuurlijke gevolgen van de groene economie. Ze onderscheidt zich er dan ook op verschillende punten van.
-
Ten eerste breekt de blauwe economie met de lineaire manier waarop we hulpbronnen verbruiken. Ze stelt daarentegen een circulair model voor, naar het voorbeeld van de natuurlijke ecosystemen waarin het afval van de een de input van de ander wordt. De bedoeling is om vertrekkend van de hulpbronnen waarover we beschikken aan de basisbehoeftes van iedereen te voldoen.
-
Verder heeft de blauwe economie tot doel om producten te creëren die niet alleen beter voor de gezondheid en het milieu maar ook goedkoper zijn dan de reeds bestaande producten. Dit met name dankzij een plaatselijk systeem van productie & verbruik en de afwezigheid van marketingkosten.
Het streven is om werkgelegenheid te creëren aan de hand van nieuwe industrieën die de in de natuur toegepaste regels van de fysica volgen. "Een ware eco-facture in plaats van manu-facture". Om hierin te slagen, doet ze een beroep op baanbrekende innovaties die onmisbaar zijn om de huidige trends te keren. Trends die gericht zijn op een steeds groeiende productie (steeds meer auto's, mobiele telefoons enz. verkopen) en 'vastzitten' in een eindeloze opwaartse spiraal met de gevolgen die we kennen voor de almaar zeldzamer wordende hulpbronnen en het klimaat. Uiteraard is het moeilijk om het model aan de kaak te stellen, want dat zou een negatieve invloed op de gevestigde inkomstenstromen hebben.
Enkele resultaten als voorbeeld
Inmiddels werden er over de hele wereld al meer dan 50 initiatieven en projecten met succes ontwikkeld.
In Afrika worden er bijvoorbeeld paddenstoelen gekweekt op pulp uit de koffiebonenteelt die oorspronkelijk een afvalproduct was. Dichterbij huis inspireert het verwante project van de onderneming PermaFungi zich op dit concept en is het bedrijf op zoek naar productiehallen om zich op grotere schaal bezig te gaan houden met het telen van paddenstoelen op dit substraat.
Maden zijn een ander voorbeeld uit het boek van hoe belangrijk het is om inspiratie uit de natuur te halen voor het ontwikkelen van nieuwe toepassingen.
Deze larven worden al eeuwenlang voornamelijk bij de Maya's en Aboriginals gebruikt om wonden te genezen. Maden hechten zich namelijk aan het dode weefsel, voeden zich daarmee en voorkomen op deze manier dat de bacteriën zich verspreiden. Uit onderzoek is gebleken dat maden enzymen produceren die dankzij micro-impulsen de celgroei stimuleren. Professor Stefen Britland van de universiteit van Leeds is erin geslaagd deze actieve bestanddelen te isoleren. De onderneming ZooBiotic houdt zich bezig met de productie op basis van slachthuisafval. Dankzij deze ontwikkeling kunnen antibiotica overbodig worden.
In het Shongai Center in Benin worden de maden in zout water gegooid, waardoor ze gaan braken en de actieve bestanddelen op goedkopere wijze kunnen worden gewonnen. Na dit proces worden de maden gevoerd aan kwartels die eieren leggen. Een ander gedeelte is bestemd als voer voor de vissen die de basis vormen voor een lokaal voedingsmiddel. Het visafval wordt vervolgens als mest voor de plantages gebruikt. Op die manier ontstaat er een heel ecosysteem dat tevens nieuwe banen creë
Dit zijn slechts enkele kort samengevatte voorbeelden. Een brede waaier aan toepassingen vindt u op de website van de blauwe economie.
Enkele adviezen
Tijdens een uiteenzetting in Brussel heeft Gunter Pauli een aantal adviezen prijsgegeven die hij ondernemers wenst mee te geven, namelijk:
- Innoveer via het businessmodel om de toegevoegde waarde van uw projecten te verhogen;
- Verander de spelregels van uw sector om u te onderscheiden en sociale en ecologische dumping te voorkomen;
- Voer uw project concreet uit door een pilootproject en reële tests op te zetten;
- Wees geïnspireerd en geef creativiteit de ruimte;
- Wees bereid om risico's te nemen;
- Ga voortdurend op zoek naar meerwaarde;
- Gebruik wat er lokaal voorhanden is (grondstoffen, energie of competenties);
- Neem deel aan een gemeenschap om goede ideeën uit te wisselen en te delen.
Volgens Gunter Pauli kunnen zijn 100 innovatieve ideeën in 10 jaar tijd 100.000 banen creëren. Laten we ervoor zorgen dat we dit potentieel in Brussel benutten…
Meer informatie op:
- http://www.theblueeconomy.org
- http://www.zeri.org (Zero Emissions Research Initiative)
- http://www.permafungi.be