De crisis doorkomen? Cash is king, nu meer dan ooit

We leven in een moeilijke periode. Naast de gezondheidsproblemen heeft de COVID-19-pandemie ook een zware sociaal-economische impact. Wat is je kijk op de eerste maanden van de crisis in het voorjaar?

Pierre Hermant: "Een totaal onverwachte gebeurtenis en oorzaak van een wereldwijde verstoring van de economie. De eerste lockdown legde vrijwel alle ondernemingen lam, zowel aan de toeleveringszijde als aan de afnemerszijde. Een uitzonderlijke situatie. Een gebeurtenis van deze omvang komt maar eens om de twee of drie eeuwen voor... hoe reageren wanneer je met het ondenkbare wordt geconfronteerd? Welke reflexen aannemen ten aanzien van een dergelijke overrompeling? De politieke wereld deed dan een beroep op deskundigen om relevante (en haalbare) economische oplossingen te vinden. Dat was de opdracht van de werkgroep "KMO's en zelfstandigen" van de Economic Risk Management group die ik mocht voorzitten. Drie belangrijke onderwerpen werden aangekaart: de liquiditeit, de solvabiliteit en de relance van de ondernemingen. Op basis hiervan hebben de federale regering en de gewesten plannen uitgedacht, besluiten genomen en een arsenaal aan maatregelen ontworpen. Met één grote onbekende: de duur van de crisis! "

als CEO van finance&invest sta je ook vrij dicht in het veld. Hoe reageerden de ondernemingen in de eerste uren van de lockdown?

PH : "Enerzijds waren er de ondernemers die zich als verlamd voelden door de lockdown. Ze reageerden verstard en passief : "Ik weet niet wat doen! Ik stop alles en wacht tot de storm luwt." Probleem? We zitten er nog altijd middenin. Anderzijds waren er de ondernemers die zich ontpopten als ware "strategen" en hun koers vlot konden bijsturen. Zo begreep de start-up Spentys al snel dat zijn klanten andere behoeften zouden hebben en besloot zijn 3D-productietool aan te passen om snel te kunnen "schakelen". Geen productie van orthopedische spalken meer maar wel reserveonderdelen voor beademingsapparatuur, en dat in slechts enkele weken. Een veerkracht die ook werd waargenomen bij veel restauranthouders die overschakelden naar de levering van maaltijden. Sommige actoren zoals Bonjour Maurice grepen de digitalisatie om zichzelf opnieuw uit te vinden. Hoopgevende prestaties die een idee geven van het dynamisme van het Brussels economisch weefsel..."

De versoepelingsmaatregelen hadden het begin moeten zijn van de heropleving…

PH : "Gingen de consumenten zich naar de winkels en restaurants haasten? Zou het raderwerk van de economie weer op gang komen om de wekenlange sluiting, verloren voorraden, pure verliezen, enz. gedeeltelijk goed te maken? Dat was de vraag van 1 miljoen natuurlijk ! We kunnen alleen maar vaststellen dat de heropleving er niet kwam. Dat besef verbrijzelde opnieuw de hoop."

Hoe de omvang van de schade meten? 

PH: "In theorie heb je drie tot zes maanden cashflow nodig om een storm te overleven . Met het coronavirus zijn we van de theorie op de praktijk overgestapt. Ondernemingen die vóór de crisis gezond waren, die op tijd reageren, de juiste diagnose stellen en hulp zoeken, hebben kans om zich erdoor te slaan. Maar de ondernemingen die er vóór de crisis al slecht voor stonden, soms met een negatief eigen vermogen van meerdere miljoenen euro's... laten we toch realistisch wezen! Zoals het gezegde luidt, pas als het eb wordt, zie je wie de hele tijd al naakt aan het zwemmen was. Sommige ondernemers zwommen al lang naakt, het coronavirus strooide enkel nog zout in de wonde. " 

Sommige sectoren zijn harder getroffen dan andere. Gezien de onzekere situatie, lijkt het erop dat we nog niet uit de miserie zijn…

PH "Op de 720.000 vaste werknemers die de hoofdstad telt, zet meer dan de helft nog nauwelijks een voet in Brussel. En niet te vergeten de afwezigheid van toeristen! Veel ZKO's gaan gebukt onder deze economische vertraging: de horeca, maar ook alle soorten buurtwinkels (bloemisten, mobiele telefoonwinkels, etc.). De Brusselse regering - samen met de gewestelijke actoren - zet alles in het werk om deze sectoren te ondersteunen. Zo kreeg finance&invest.brussels een budget toegewezen van 40 miljoen euro voor de horeca waarvan al een bedrag van meer dan 12 miljoen euro aan de restaurants werd gestort. Ook de evenementensector is zwaar getroffen door de crisis. Het betreft ondernemingen die essentieel zijn voor de uitstraling van Brussel op economisch, menselijk en sociaal vlak. We hebben deze sector nodig en persoonlijk mis ik evenementen te kunnen beleven en delen. Deze situatie is voor iedereen moeilijk, maar de moed laten zakken en bij de pakken blijven zitten is geen optie: we moeten reageren en blijk geven van creativiteit en solidariteit! "

Wat is je perceptie als 'insider' over de uitwerking van de steunmaatregelen in Brussel?

PH :  "Niemand ging solo tewerk! Op initiatief van Barbara Trachte (n.v.d.r. de Staatssecretaris voor Economische Transitie) stelden we een echt solidair, complementair en efficiënt team samen. Dankzij deze opdracht werden onderling nauwere banden gelegd en ontdekten we elkaars persoonlijkheden en talenten. finance&invest is duidelijk zeer goed omringd: hub.brussels die instaat voor begeleiding; 1819 als centraal aanspreekpunt; citydev.brussels en haar vastgoedportefeuille... Maar ook de Brusselse administratie waarmee we bijvoorbeeld samenwerkten om fondsen van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) te herbestemmen. Door onze complementaire competenties te bundelen, zaten we allemaal op één lijn: informatie uitwisselen, de situatie doorgronden, de schade becijferen, een diagnose stellen, samen oplossingen uitwerken en de taken verdelen, alvorens de fakkel terug te geven aan de regering. Ook de regering nam haar verantwoordelijkheden op zich, rekening houdend met haar eigen verplichtingen en zonder politieke spelletjes. Ik ben trots op het werk van de taskforce... We zijn allemaal overstelpt maar versterkt in onze specialiteiten. Zo zullen we deze strijd onvermoeid voortzetten om de ondernemingen te ondersteunen! "

Welke concrete maatregelen kreeg finance&invest toevertrouwd in haar taak van financieringsinstelling?

PH : "Eerst waren er de moratoria om de ondernemingen hun liquiditeit te laten behouden. We namen proactief contact op met tal van ondernemingen om hun extra uitstel van betaling aan te bieden. Vervolgens de "horecalening" in nauwe samenwerking met de dienst 1819, hub.brussels en het Centrum voor Ondernemingen in Moeilijkheden (COm). In juni was het de beurt aan de "Recover-lening": een bedrag van maximaal 15.000 euro om ZKO's te helpen bij het herstellen van hun cashflowpositie. Eind september hadden we 221 aanvragen ontvangen, waarvan bijna de helft al gefinancierd! Dat is een heuse krachttoer, rekening houdend met het werk dat elk dossier vertegenwoordigt voor de medewerkers van finance&invest. Ik ben ook trots op de betrokkenheid en de competenties van mijn team. Vanaf 15 oktober biedt het Brussels Garantiefonds eveneens de "proxi-lening" aan waarvan wij het operationeel beheer op ons nemen. Het betreft een financieringsinstrument dat een beroep doet op het spaargeld van de burgers ter ondersteuning van de KMO's..."

Deze "coronavirus"-steunmaatregelen kwamen de meer "klassieke" financieringsinstrumenten aanvullen…

PH:  "Uiteraard bleven we ook de ondernemingen steunen die weinig of niet door de crisis waren getroffen. Maar deze periode versterkt tevens onze strategie... Gezien we niet "alles" kunnen financieren, dienen we vooral een sleutelrol te vervullen en de financieringsketen van Brusselse ondernemingen te vergemakkelijken en aan te vullen. KMO's die van oudsher dachten dat we ze niet konden helpen, kloppen tegenwoordig bij ons aan. Soms met ietwat ongewone behoeften... Toch konden we hen verder helpen, onder meer door hun leningen zonder garanties aan te bieden: een instrument voor herkapitalisatie zonder verlies van controle voor de ondernemer. Het hefboomeffect is bijna magisch, aangezien de bank rekening houdt met de schuld in quasi-kapitaal en er dan mee instemt om geld in de pot te stoppen. Lenen wanneer alles goed gaat, is "gemakkelijk". Op een echte partner moet je in moeilijke situaties kunnen rekenen, zoals ten tijde van het coronavirus. "

Vóór de uitbraak van de COVID-19-pandemie had je de ambitie om het financieringsaanbod van finance&invest leesbaarder te maken. Wat is de balans, ondanks de huidige context?

PH : "We willen een single point of contact zijn voor de financiering van alle start-ups, scale-ups, KMO's, ZKO's, sociale ondernemingen en coöperaties die in Brussel gevestigd zijn. Met drie grote productlijnen: leningen, participaties en garanties. Vroeger deden de ondernemers een beroep op ons voor een specifiek financieringsinstrument. Nu? Ze zijn drager van een project of hebben een specifieke behoefte op basis waarvan we hun een aangepaste financieringscombinatie aanbieden. Een oplossingsgerichte, pedagogische en welwillende benadering voor een specifiek probleem. Velen hebben het bijvoorbeeld over het aantrekken van kapitaal, maar dat is geen wondermiddel. Onze rol bestaat erin de bedrijfsleider te informeren en te begeleiden naar een duurzame en effectieve oplossing. Dit betekent ook samenwerken met de bank en met andere investeerders, omdat zij ware partners zijn in een cofinancieringslogica. "

Finance&invest investeert ook in beleggingsfondsen. Wat is het doel van deze strategie?

PH: "Deal flow is de zenuw van de oorlog. Dat wil zeggen de stroom van "goede" deals die op tafel komen, die waarde creëren (banen, rentabiliteit, enz.) voor Brussel. Sommige "goede" klanten kloppen bij ons aan via het Brussels bedrijfsbegeleidend netwerk, het netwerk van handelsattachés van hub.brussels of dankzij onze naamsbekendheid. Maar dat gebeurt niet zomaar, we moeten ze ook gaan werven, onder meer dankzij de reputatie en de expertise van de fondsen. Voor de distributiesector zijn we bijvoorbeeld aanwezig in Spring Capital fonds. Dat is een troef voor "onze" ondernemingen die in deze sector actief zijn: zij krijgen toegang tot netwerken en inlichtingen, maar het vormt ook een springplank naar internationalisering. Collibra is daar een goed voorbeeld van: de opkomst van CapitalG (n.v.d.r.: het kapitaalfonds van Alphabet Inc., moederbedrijf van Google) heeft het bedrijf gebombardeerd tot de rang van Europese eenhoorn in datamanagement. Onze strategische opening verklaart ook de banden met ondernemingen zoals Orange en Luminus (n.v.d.r.: met het succes van de spin-off check). "

Om terug te keren in het "veld": wat kan de Brusselse ondernemer doen om op koers te blijven ?

PH : "Cash is king, nu meer dan ooit! De eerste reflex is een diagnose stellen op 6, 12 en 24 maanden op basis van relancescenario's. Het doel is een schatting te maken van de omzet, de kosten, de reserves, de cash burn, de cashflow, enz. Ondernemers zijn uiteraard niet helderziend en niemand weet hoelang deze crisis nog zal duren. Maar we moeten zo realistisch mogelijk zijn, met het risico van een pijnlijke ontnuchtering. De diagnose moet bijvoorbeeld rekening houden met de toegekende moratoria en betalingsuitstellen (RSZ, socialezekerheidsbijdragen, enz.), want vroeg of laat moeten die bedragen worden betaald. Deze volledige balans zal toelaten te anticiperen op de moeilijkheden en de financieringsbehoeften. Vervolgens moet de ondernemer actie ondernemen! Zo spoedig mogelijk een afspraak maken met zijn bankier en met finance&invest om een financieringsplan uit te werken. Het kan ook zijn dat hij moet worden begeleid of de moed moet opbrengen om moeilijke beslissingen te nemen, vooral wanneer het voortbestaan van zijn onderneming op het spel staat. Last but not least moet je een nuchtere kijk houden op de dingen, je sector observeren en overwegen jezelf opnieuw uit te vinden, want het zou wel eens kunnen dat het nooit meer wordt zoals vroeger..."

In een recente column van L'Echo had je het over de paradox van Stockdale als inspiratiebron om de huidige crisis het hoofd te bieden. Tussen hoop en realisme...

PH: "Het is essentieel dat we blijven geloven in een gelukkig afloop zonder ooit de ogen af te wenden van de "harde" realiteit. Mikken op ons vermogen om te slagen, zonder valse hoop te wekken. Admiraal Stockdale die tijdens de Vietnamoorlog acht jaar lang in krijgsgevangenschap zat, vatte het in één zin samen: "Je mag het vertrouwen dat je uiteindelijk zult overwinnen nooit verwarren met de discipline om de keiharde werkelijkheid onder ogen te zien, wat die ook mag zijn." We hebben geen idee wanneer de crisis voorbij zal zijn, maar veerkrachtige ondernemingen zullen het redden. Zij die de zaken in handen nemen en niet wachten tot de storm luwt. Zij die bereid zijn zichzelf opnieuw uit te vinden om de huidige evoluties te volgen. Zij die de moed kunnen opbrengen om de steun te vragen die beschikbaar is. Samen kunnen we dat doen! "

Artikel geschreven door Nelson Gracia