Net zoals de helden van Alexandre Dumas zijn ze met z'n vieren. Verenigd door een onwankelbare vriendschap en gedreven door diepe overtuigingen. Deze musketiers anno 2018 hebben hun degen evenwel geruild voor potlood en computer, en hebben hun hoofdkwartier gevestigd in het ruime TIR-complex naast Tour & Taxis. Nicolas Coeckelberghs, een van hen, doet ons het relaas van hun avontuur.
Hoe is BC Architects ontstaan ?
Nicolas Coeckelberghs: Wes Degreef, Ken De Cooman, Laurens Bekemans en ikzelf hebben architectuur gestudeerd aan Sint Lucas in Schaarbeek (nu onder de KULeuven). Nog voor we afgestudeerd waren, hebben we de vzw ‘Brussels Cooperation’ opgericht om enkele projecten te realiseren terwijl we onze opleiding voortzetten in België en in het buitenland.
In 2011 heeft Wes Degreef een wedstrijd gewonnen waardoor wij inkomsten konden genereren. Het moment was aangebroken om een bvba op te richten. Maar het echte idee achter BC Architects & Studies is ontstaan na een reis die drie van ons net na het afstuderen gemaakt hadden in Burundi om daar een bibliotheek te bouwen. We hebben daar gewerkt zonder overheidsopdracht, contract of vergunning. Alles steunde op vertrouwen, de samenwerking met het bisdom en de lokale gemeenschap. We hadden slechts 20.000 € en ter plaatse, in een landelijk gebied, zijn we tot het besef gekomen dat alle materialen die we wilden kopen in dit niet geïndustrialiseerde land ingevoerd werden en dus heel duur waren. We konden dus niet anders dan de lokale hulpbronnen te gebruiken. Waarom geen bakstenen vervaardigen met de lokale aarde en door de lokale techniek te verbeteren, of de bomen uit de buurt te gebruiken voor de balken? Dat was enigszins naïef, maar we zijn echt teruggekeerd naar de bron van ons beroep: we waren architecten maar ook ingenieurs en algemene aannemers.
Waarom Afrika ?
N.C. : Afrika is een deel van de wereld in volle ontwikkeling. Daar liggen veel meer opportuniteiten dan in België. Na die eerste ervaring zijn we daar projecten blijven ontwikkelen, waarvan sommige economisch leefbaar waren en andere niet echt. We trachten één maal per jaar een project te leiden dat ons financieel niets oplevert maar wel enorm verrijkend is. In Marokko hebben we samenwerkingen tot stand gebracht met de GoodPlanet Foundation van Yann Arthus Bertrand en ook met de universiteit van Hasselt, en in Benin met nog een andere partner. Aangezien wij alle vier doceren aan de universiteit, spotten we daar pas afgestudeerden die, net zoals wij, op zoek zijn naar avontuur en unieke ervaringen alvorens een carrière in Europa uit te bouwen. Wij betrekken hen bij die dossiers: zij werken samen met ons de plannen uit hier in België en doen vervolgens de opvolging op de werf ter plaatse.
Wat was de impact van die eerste missie in België ?
N.C. : Dat prachtige project werd gunstig onthaald bij onze terugkeer in België. We hebben beseft dat het ontwikkelingsproces van het project als dusdanig even interessant was als het afgewerkte project. We hebben dan ook BC Studies opgericht, en daar een soort van laboratorium van gemaakt om onderzoek te voeren naar duurzame materialen en om het gebruik van die materialen te promoten. Onze tweede reis naar Burundi heeft de complementariteit tussen BC Architects en BC Studies bevestigd, heeft ons overtuiging versterkt dat het proces even belangrijk is als het afgewerkte product en heeftonze belangstelling voor ongebakken steen als materiaal nog doen groeien.
Hetzelfde doen in België bleek vanzelfsprekend. We hebben een eerste workshop georganiseerd, en een klein jachtpaviljoen gebouwd alvorens meer ambitieuze projecten aan te vatten voor rekening van andere architecten, en tegelijkertijd bleven wij dat proces in onze eigen projecten ontwikkelen.
BC Architects heeft zijn activiteiten steeds meer toegespitst op de openbare sector, die vaak vragende partij was voor denkpistes over het circulaire karakter van de materialen, door deel te nemen aan allerlei wedstrijden. Voor de gemeente Edegem hebben wij bijvoorbeeeld een gebouw opgetrokken uit ongebakken steen die ter plaatse werd vervaardigd. We hebben ook een wedstrijd gewonnen die georganiseerd werd door de gemeente Tervuren voor de bouw van een kantine en kleedkamers langsheen het voetbalveld, en meer recent hebben we een grote wedstrijd gewonnen voor Usquare, de renovatie van de kazernes in Etterbeek. BC Studies, van zijn kant, blijft zich inzetten voor sensibilisering, opleiding in duurzaam bouwen en herformulering (ontwikkelen van aardemengsels die geschikt zijn voor de vervaardiging van materialen) en steun aan andere architecten die willen bouwen met ongebakken steen, steeds met de filosofie van de kringloopeconomie in het achterhoofd, door gebruik te maken van materialen en technieken die daarbij aansluiten.
Maakt dat jullie concept zo origineel ?
N.C.: De concurrentie is groot in onze sector, vooral als men niets heeft om zich te onderscheiden. Deze weinig conventionele maar toch heel traditionele wijze om architectuur te bedrijven lijkt ons bijzonder interessant in de huidige context van sensibilisering voor duurzaamheid waarbij teruggegrepen wordt naar methoden van weleer. Wij profileren ons als de initiatoren van de gebouwen van morgen. Na de vleesindustrie is de bouwsector namelijk de tweede meest vervuilende sector ter wereld. De sector die de meeste hulpbronnen verbruikt en het meest CO2 produceert. We hebben al snel ingezien dat we veel lessen konden trekken uit onze Afrikaanse ervaring om intelligent te bouwen in Europa en in België.
Op welk soort steun hebt u kunnen rekenen ?
N.C.: De cluster Ecobuild biedt ons de kans om andere ondernemers te ontmoeten die onze filosofie delen, om heel interessante werfbezoeken te organiseren en om de visie van onze onderneming ten opzichte van onze sector te verfijnen. We maken ook deel uit van de cluster circulaire economie, circlemade.brussels, die de hele circulaire economie omvat en eveneens heel interessant is.
BC Materials is jullie nieuw project waarvoor jullie in 2017 de projectoproep Be Circular gewonnen hebben
N.C.: Bij de uitoefening van onze activiteiten hebben we vastgesteld dat de ondernemers nood hebben aan opvolging om de aardemengsels die wij voorstellen correct te gebruiken. Daaruit is het idee ontstaan van BC Materials, een coöperatieve vennootschap voor aardemengsels en verkoop van materialen. We verkopen geen recept meer maar een materiaal, de zak aarde die de vakman op de muren pleistert of samenperst om muren te maken. Enkele Belgische producenten bieden dat type van producten reeds aan. Maar hun grondstof is afkomstig van een steengroeve die garant staat voor een veilige herkomst en ervoor zorgt dat het oorspronkelijk aangemaakte mengsel gereproduceerd kan worden. Wij beschouwen de stad als onze steengroeve. We willen van allerlei soorten aarde die gerecupereerd wordt tijdens uitgravingen op de werven materialen vervaardigen. Dat is uniek in de Benelux. Wij menen dat dat heel relevant is voor de toekomst. Na een vrij lange fase van onderzoek en ontwikkeling hopen wij onze eerste materialen in het voorjaar 2019 te kunnen aanbieden.
Wat zou u als boodschap meegeven aan een toekomstige ondernemer ?
N.C.: Ik zou zeggen dat als hij echt in zijn idee gelooft, hij daar moet voor gaan. Men moet niet bang zijn voor de financiële gevolgen, maar trachten te leven met minder om zijn droom te kunnen verwezenlijken.