Urbike : leveren met de cargofiets

Welke denkpiste ligt aan de basis van de oprichting van Urbike?

Philippe Lovens: Het potentieel van de fiets in de stad is enorm. In Brussel zijn leveringen met de fiets momenteel goed voor minder dan 0,1% van het totaal, terwijl uit CycleLogistics, een Europese studie, blijkt dat in de stad één levering op vier met de fiets kan worden gedaan in functie van het volume van de getransporteerde voorwerpen.

Er bestaat in Brussel al een kleine kern van uitstekende fietsers die gespecialiseerd zijn in het transport van kleine pakjes, in korte circuits, nichemarkten, dringende leveringen of voor klanten die bereid zijn iets meer te betalen. Delphine Lefèbvre, Renaud Sarrazin en ikzelf hebben ons gerealiseerd dat de fiets niet de plaats innam die hij zou moeten innemen voor de distributie van de laatste kilometer in stedelijk milieu. Deze schakel in de logistieke is het kortst, maar wel het duurst, zowel economisch als in termen van impact op de mobiliteit en het milieu. Daarom hebben we beslist deze problematiek op een innovatieve manier aan te snijden, om een onderneming op te richten die in staat is dit probleem aan te pakken.

Hoe is Urbike ontstaan?

P.L. : Tot nu toe was het voor de fiets moeilijk om de concurrentie aan te gaan met de bestelwagen voor georganiseerde leveringsrondes. De ontdekking van de aanhangwagen, die op punt werd gesteld door de Franse onderneming FlexiModal, was het kantelpunt. Dankzij de aanhangwagen kan met de fiets immers een veel groter volume (tot 2m³ en 200 kg) worden getransporteerd op een europallet of in een container zonder de hulp van een speciaal laad- en losinstrument. Deze aanhangwagen laat toe het idee van het containervervoer van goederen te concretiseren: de klanten vullen vooraf bij hen de containers met het oog op efficiënte leveringsrondes; vervolgens halen de fietsers de containers op en worden de goederen slechts één keer echt aangeraakt, namelijk op het ogenblik van levering bij de bestemmeling.

Dankzij het containervervoer, en net zoals bij vervoer over zee, kunnen de kosten voor het behandelen (laden en sorteren) worden gerationaliseerd en bijgevolg beperkt. Deze tool vormt de eerste van drie pijlers van ons model. De tweede pijler is de IT-oplossing die ons op termijn moet toelaten te komen tot een echte deeleconomie: op een doeltreffende en in real time connecteren van de klant en de fietskoerier. De derde pijler is de sociale dimensie: Urbike streeft ernaar een economiemodel te ontwikkelen met een sociaal verantwoord model dat een hoog niveau van dienstverlening kan bieden dankzij kwalitatieve lokale jobs.

Dit maakt ook deel uit van uw specificiteit ...

P.L. : Ja, het opbouwen van een coöperatieve samenleving kadert ook binnen onze wil om een burgerlijke onderneming te implementeren. De coöperatieve vennootschap Urbike, die gebaseerd is op een aanvankelijk 100% burgerlijk kapitaal, verenigt 235 coöperanten die elk houder is van één stem op de algemene vergadering, die betrokken willen zijn bij de tool die ze beschouwen als een belangrijke hefboom om de sociale, economische en ecologische transitie mogelijk te maken die noodzakelijk is voor het Brussels gewest. Onze coöperatieve valoriseert het werk voor het kapitaal en ons beheer is participatief.

Hoe zijn de zaken concreet verlopen?

P.L. : Het is vanaf oktober 2018 heel snel gegaan. De projectoproep van Innoviris is op het gepaste moment gekomen net we op het punt stonden om CityDepot te verlaten en het idee van Urbike vorm begon te krijgen. We hebben de coöperatieve heel snel moeten oprichten om mee te kunnen doen aan de oproep "Smart Mobility Challenge" (Test It). Dit duwtje in de rug heeft ons veel goed gedaan. We hebben het project "BCklet", dat gesubsidieerd werd door Innoviris, opgezet dat ons toelaat op het terrein ons leveringsmodel met de fiets via containervervoer uit te proberen met vier grote actieve spelers. De ene voor het leveren van pakjes en briefwisseling, een andere voor het leveren van retail (supermarkten), de derde voor het leveren van farmaceutische producten en tot slot de vierde voor het leveren van thuismaaltijden vanuit een centrale keuken binnen het kader van thuiszorg.

Om dit project te realiseren, heeft Urbike een beroep gedaan op een solide consortium van partners die afkomstig zijn uit het academische milieu en uit de coöperatieve wereld. Smart neemt de coöperatieve Urbike op in zijn ecosysteem en laat ons profiteren van zijn ervaring rond vragen inzake ontwikkeling en governance van coöperatieve platformen. Dankzij zijn ervaring die verworven werd in de arbitrage samen met Deliveroo in België werkt Smart ook samen met de Universiteit van Saint Louis om vooruitgang te boeken met de evolutie van het sociaal statuut van de platformwerknemers.

Febecoop verleent aan het project de visie van coöperatief expert om de implementatie van het beheer van Urbike, ten dienste van zijn economisch model en van een doeltreffend participatief beheer, te coördineren.

Tot slot interesseert het laboratorium MOBI van de VUB zich voor het beoordelen van de gevolgen van de logistieke activiteiten van de klanten van het project BCklet met als doel de sociale (mobiliteit, lawaai, comfort) en ecologische (vervuiling) externe elementen te valoriseren die vermeden worden met het nieuwe model dat voorgesteld wordt door Urbike.

Heeft u afgezien van Innoviris andere steun genoten?

P.L. : We kunnen erkentelijk zijn ten aanzien van Financité dat ons gratis heeft ondersteund bij het realiseren van onze oproepen op het spaartegoed van burgers om ons startkapitaal te vormen, en dit op een snelle en doeltreffende manier. We hebben ook een financieel duwtje in de rug gekregen van het opstartfonds voor duurzame start-ups SE'nSE, dat werd opgericht door de Waalse ondernemer Pierre Mottet: bovenop een lening van 50.000 euro hebben we geprofiteerd van een goede visibiliteit en van het krachtige netwerk van de Stichting voor Toekomstige Generaties. Tot slot ronden we de toetreding in ons kapitaal van finance & invest.brussels af dat, via zijn financiële tool CoopUS het kapitaal heeft verdubbeld dat we bij burgers hebben opgehaald.

Urbike, is dat nu een start-up of sociale onderneming?

P.L. : Beide. Maar zowel een coöperatieve als een start-up zijn, is een enorme uitdaging. Het sociaal ondernemerschap gaat gebukt onder vooroordelen. We definiëren onszelf als ondernemers. We willen van Urbike een speler maken die niet meer weg te denken is binnen de sector van de stadslevering. Alles verloopt er zoals bij een klassieke onderneming met een onberispelijke dienstverlening aan de klant, een solide economisch model en niet meer subsidies dan een andere onderneming.

Wat onszelf betreft, leiden we hetzelfde leven als normale bedrijfsleiders. We gaan slapen met ons project, we worden ermee wakker, we transpireren het! Maar de uiteindelijke doelen zijn verschillend. Dat is wat ons verbindt, dat is deze zinvolheid. We willen actief deelnemen aan het versnellen van de transitie naar duurzame en menselijke steden. We hebben gekozen voor een model dat zowel de externe effecten op ecologisch en sociaal vlak als de financiële externe effecten valoriseert.

Tips voor toekomstige onderneemsters en ondernemers?

P.L. : Praat, deel je project zonder er bang voor te zijn dat men het van jou steelt. Het is op deze manier dat het zal rijpen, zal groeien. Het is niet het idee dat het project maakt, het zijn de mensen die erachter staan! Probeer je te laten omringen door mensen die over de ervaring beschikken, die in staat zijn je te ondersteunen en je uit te dagen.

Wel mag het business model niet worden genegeerd; het is de motor van de onderneming. Het is onontbeerlijk en het is beter het te onderwerpen aan een maximaal aantal kritische ogen.

Tot slot moet je er vol in geloven omdat je project heel veel keer zal moeten worden verdedigd. Het idee wordt uitgewerkt, verfijnd, evolueert naargelang de verschillende ontmoetingen en confrontaties. Je moet je steeds opnieuw in vraag stellen zonder het vertrouwen in jezelf en in je project te verliezen. Wat dit betreft heeft het feit dat we ons verenigd hebben om te ondernemen ons heel veel geholpen.

Interview door Catherine Aerts