Een artistiek, creatief of cultureel project opstarten

Ben je van plan om een artistieke, culturele of creatieve activiteit te lanceren, maar je weet niet hoe of waar te beginnen? Je bent kunstenaar, designer, stylist, fotograaf, geluidsingenieur, binnenhuisarchitect, uitgever, ... en je hebt een duwtje nodig om van start te gaan? Dan ben je op het juiste adres! Volg de gids en ontdek de 5 sleutels om je project tot een goed einde te brengen.

De kracht van de begeleiding

Een talent of een creatief of artistiek idee hebben is fantastisch, maar al snel word je geconfronteerd met een ondoordringbare wirwar van administratieve, financiële en juridische verplichtingen. Je vraagt je dan af hoe je in hemelsnaam je ambities kan waarmaken en je project kan uitvoeren. Gelukkig kan je in Brussel een beroep doen op specifieke en algemene organisaties die je zullen begeleiden in de meanders van het businessplan, de juridische statuten en andere stappen. Naargelang van je behoeften kan je opteren voor een gepersonaliseerde opvolging door een adviseur of voor de synergie die voortvloeit uit workshops. Hieronder enkele aantrekkelijke opties op dit vlak.

Specifieke ondersteuning

ILES artist project

Je bent kunstenaar of projectdrager in de sector van de visuele kunsten, plastische kunsten, podiumkunsten, literatuur, film of muziek, en je bent ingeschreven bij Actiris, dan kan je gebruik maken van een Start-begeleiding om een duidelijker beeld te krijgen van je project, of van Suitcase om je meteen op de volle ontwikkeling van je artistiek project te storten. Na afloop van elke optie wordt een actieplan opgesteld en volgt een individuele begeleiding. Meer info (FR).

ILES creative business

Ben je werkzoekende en koester je de ambitie om je eigen bedrijf te starten in de sector van de culturele en creatieve industrieën, dan biedt Iles Creative Business je een individuele begeleiding, opleidingen in creatief ondernemerschap. De eerste stap bestaat erin je in te schrijven voor een infosessie via deze link (FR).

MAD Brussels

Je droomt ervan om een bedrijf te starten in de mode of het design? Heb je je activiteit opgestart en heb je nood aan coaching? Ben je op zoek naar een "incubator" ? Wens je internationaal te gaan met je activiteit? De experts van Mad Brussels, het Brusselse platform voor mode en design, kunnen je gepersonaliseerde tips geven! Geïnteresseerd? Schrijf je in voor de volgende infosessie, telkens op de laatste woensdag van de maand via business@mad.brussels. Naast coaching biedt Mad Brussels aan de Brusselse creatievelingen ook visibiliteit op zijn website, evenementen, projectoproepen, jobs en opleidingen in die 2 sectoren. 

Play.brussels

De cluster play.brussels van hub.brussels biedt een individuele en collectieve begeleiding aan in de ontwikkeling van ondernemingen die actief zijn in de audiovisuele sector, events en networking voor alle kleine en grote ondernemingen van de cluster. En nog gratis ook! Een mooie kans om te netwerken!

AD LIB.

Voor de kunstenaars in de uitvoerende kunsten biedt AD LIB. asbl een begeleiding op maat in functie van hun artistieke trajecten en hun middelen, om hun project tot een goed einde te brengen.  AD LIB. wil een selectie van kunstenaars in de uitvoerende kunsten en opkomende of gevestigde Belgische bedrijven begeleiden met de bedoeling hun ontwikkeling te stimuleren en de nationale en internationale verspreiding van hun creaties te verzekeren.

Mission pour l'emploi des artistes

De Mission pour l'Emploi des Artistes (FR) ontwikkelt vier grote werkassen: opleiding, advies, begeleiding van artistieke en culturele projecten en organisatie en productie van evenementen in dat domein. De vereniging biedt een groot aantal diensten en tools, zoals algemene informatie over tewerkstelling in de socioculturele sector, collectieve intelligentie-technieken, opleidingen en advies over de oprichting en het leiden van een vzw.

Juridisch advies voor kunstenaars

Ben je artiest en heb je juridische vragen? Zoek je advies over je sociaal of fiscaal statuut, of heb je vragen over de gezondheidscrisis, contracten, auteursrechten of naburige rechten?
Elke donderdagmiddag worden in het Pelgrimshuis in Sint-Gillis juridische en fiscale consultaties gehouden die ook toegankelijk zijn voor iedereen die bij het artistieke leven betrokken is. Je kan er een gespecialiseerde advocaat ontmoeten die je in alle onafhankelijkheid concreet advies zal geven.

Leerprogramma's in de culturele sector

Het C-SHIP programma (FR), georganiseerd door ICHEC, heeft tot doel professionals in de creatieve en de culturele sector in staat te stellen om een duurzaam en veerkrachtig bedrijf uit te bouwen, hun managementcapaciteiten te ontwikkelen en/of te versterken, en tegelijkertijd de maatschappelijke bijdrage en de positieve impact ervan te maximaliseren. Het project is gebaseerd op de culturele economie, sociaal ondernemerschap en "agile werkmethoden". 

Daarnaast organiseert ICHEC tevens de opleiding Artpreneur (FR) dat zich richt tot beeldende en uitvoerende kunstenaars. Tijdens deze opleiding verwerven zij de basisvaardigheden als ondernemer, of het nu gaat om strategie, management, marketing, financiën, projectmanagement, administratieve aspecten of auteursrechten. Daarbij wordt ook sterk ingezet op duurzaamheid! 

Algemene ondersteuning

Via verschillende structuren wordt een algemene begeleiding aangeboden bij de opstart van je project (businessmodel, businessplan, financieel plan,…). Sommige diensten zijn gratis: de 5 Lokale Economieloketten, Iles, Microstart of Credal. Het Lokaal Economieloket van Brussel-Stad werkt bovendien nauw samen met Mad Brussels; zij begeleiden dan ook een aantal projecten in de sectoren "mode en design".

Andere diensten werken op basis van een lidmaatschap of factureren bepaalde prestaties zoals BECI, UNIZO, ICHEC PME of Solvay Entrepreneur.

De bronnen van informatie en ondersteuning

Je project staat op de rails maar je bent nog op zoek naar ondubbelzinnige en heldere informatie over enkele vage aspecten van je activiteit: het sociaal statuut van de kunstenaar, de BTW, de internationalisering van de kunstwerken, nieuwe trends… Waar kan je die kostbare kennis dan vinden?

Hierbij enkele heel nuttige informatiebronnen:

ILES Artist Project

Naast begeleiding wil Iles (FR) de kunstenaars informeren via één van zijn maandelijkse infosessies (on line inschrijven) of de praktische fiches van legal@iles.be. Artist project organiseert tevens opleidingen rond een technisch aspect van de artistieke sector, zoals het budget voor de productie van een spektakel of de oprichting van een vzw.

CULTUURLOKET (EX-KUNSTENLOKET)

Het Cultuurloket biedt een schat aan informatie over de administratieve en juridische aspecten van artistieke activiteiten. Op hun site vind je talloze documenten, brochures, tabellen en standaardcontracten. Je kan hen ook rechtstreeks contacteren en je hebt zelfs recht op 1 uur met een consultant aan wie je al je vragen kan stellen. 

Conseil de la Musique (FR)

Het Conseil de la Musique is een vzw die de muzikale sector in de Federatie Brussel-Wallonië wil informeren, adviseren en promoten via publicaties, events zoals het "Feest van de muziek" of wedstrijden. Meer info op hun website.

Media Arte

De website van Media Arte biedt massa's informatie over de audiovisuele en digitale industrie, met alle nieuwtjes van de sector, trends en opleidingen. Nieuwsgierig? Ga dan snel een kijkje nemen.

COMMISSIE KUNSTENAARS

Binnen de FOD Sociale Zekerheid, heeft de Commissie Kunstenaars tot doel de artiesten te informeren over hun rechten en plichten. Deze commissie reikt tevens de artiestenkaart en artiestenvisum uit. Wil je contact opnemen, surf dan naar haar site.

SACD

SACD is een niet-commerciële burgerlijke collectieve vennootschap zonder winstoogmerk die de auteursrechten of royalty’s beheert voor auteurs binnen de categorieën televisie- en radiofictie, bioscoopfilm, theater, dans, scènemuziek en multimediafictie. De auteurs die lid zijn, kunnen genieten van verscheidene diensten, juridische advies, ondersteuningsbeurzen, promotieacties, begeleiding enz... Alle info op hun website.

Je activiteit uittesten

Na de voorbereidende fase is het ogenblik aangebroken om de sprong te wagen in dat troebele water. Goed nieuws: er bestaan formules om je activiteit van bij de start te testen. Naast de algemene opties zoals JobYourself of het voordeel van Springplank naar Zelfstandige (kunstenaars zijn niettemin uitgesloten van het dit plan) , zijn sommige heel erg gericht op de artistieke wereld :

SMART

Talloze projectdragers die in verschillende sectoren actief zijn, kloppen aan bij SMart om hun activiteit uit te oefenen. Als deelgenoot van SMart heb je toegang tot een uitgebreid panel van diensten waaronder de facturatietool. In dat geval is SMart je werkgever, die aan de klanten factureert en jou vervolgens een salaris uitkeert. Je betaalt uiteraard belastingen en sociale bijdragen op de bedragen die je verdient, maar als je niets verdient, betaal je ook niets. Als werkzoekende dien je enkel de vakken op de controlekaart aan te kruisen van de dagen waarop je werkt, en ontvang je een uitkering voor de andere dagen. Perfect voor een startende activiteit en wanneer je volledig autonoom wenst te werken in een veilig kader.

In dezelfde categorie vallen Tentoo, Merveille (interim-FR) en Amplo (HT partner) die allemaal oplossingen voorstellen om als freelancer te werken zonder daarom het statuut van zelfstandige aan te nemen.

Naast de testformule bestaan er nog andere initiatieven om je bedrijf op te starten en tegelijk de risico's te beperken. Deze worden opgesomd in ons artikel "Alternatieven om risico's te beperken en uw onderneming vlot op te starten".

Werkruimtes voor creatievelingen

Een onderschatte challenge voor de kunstenaar of artiesten is… eenzaamheid! Het is goed om lief en leed te kunnen delen, en om aanmoedigende woorden van geestesgenoten te ontvangen. Waarom dan niet opteren voor een leuke werkomgeving? En als kers op de taart bieden sommige werkruimten ook effectieve ondersteuning aan bij de ontwikkeling van je project. Op onze website, rubriek "Wie kan mij helpen" vind je een ruim aanbod van coworkingruimten, zakencentra en bedrijfscentra. Hierbij een kleine selectie :

Pepibru

Het bedrijvencentrum Pepibru brengt startende bedrijven uit de muzieksector (management, label, uitgeverij, enz.), de audiovisuele sector (preproductie, productie, postproductie) en de communicatiesector (digitale marketing, PR, fotografie, enz.) samen in een ruimte van 14.000 m2. Het centrum biedt all-in pakketten voor starters, flexibele coworking arrangementen en huurcontracten op langere termijn met een volledig dienstenpakket voor groeiende bedrijven.

CReATIS

Creatis is niet enkel een coworkingruimte, maar ook een toegewijde incubator voor de culturele en creatieve industrieën. Deze vereniging wil de ontwikkeling van bedrijven in de culturele sector begeleiden en versnellen: media, audiovisuele kunsten, muziek, webcultuur, plastische kunsten, kunstberoepen, patrimonium, podiumkunsten… met een voorkeur voor bedrijven die een innovatieve activiteit ontwikkelen in de digitale sector, en die op projecten werken voor de Europese en internationale markt. Elk jaar worden twintig bedrijven uit de culturele of creatieve sector verwelkomd met de bedoeling hen te doen groeien. Ze worden opgenomen in een eerlijk ecosysteem en kunnen een beroep doen op een gepersonaliseerde begeleiding door experts. ING is ondersteunend partner en de bedrijven worden ondergebracht in het Ing Art Center Koningsplein.

CReATIVE DISTRICT

Creative District is de hub van de creatieve, culturele  industrieën en media van Brussel en biedt een ruim gamma van diensten zoals coworking, verhuring van vergaderzalen, opleidingen, professionele en culturele events, begeleiding in incubatie, e-mediadiensten (verhuring van montagebanken en studio's, audiovisuele creaties). Creative District en zijn netwerk beschikken over een waaier van individuele of sleutel-op-de-deur oplossingen om je te helpen bij het ontwikkelen van je activiteit en om je de verwachte visibiliteit te bieden. Kortom, kijk gerust eens rond, je zal er vast je gading vinden! 

En dan nog dit: ook deze ruimten kunnen nuttig zijn voor creatieve beroepen: Monday en Studio CityGate

De zoektocht naar financiering

Droom je ervan om je eigen galerij te openen, om op tournee te gaan of om je modedéfilés te organiseren maar je hebt daarvoor geen budget? Je kan daarvoor natuurlijk terecht bij de algemene financieringsbronnen zoals de banken, crowdfunding, investeerders en zelfs sponsors. Sommige financiële instellingen zijn gespecialiseerd in de culturele en creatieve sectoren. Enkele voorbeelden:

• Finance & invest.Brussels 
  Door te investeren in de toekomst van de media, de creatieve en de vrijetijdsindustrie, ondersteunt finance&invest.brussels  een sector die al gelanceerd is. 
• Het ST’ART fonds financiert de oprichting en de groei van creatieve en culturele bedrijven in Wallonië en Brussel, en zorgt voor een gemakkelijkere toegang tot de privéfinanciering.
   
• De Triodosbank is één van 's werelds grootste duurzame banken. Ze kent uitsluitend kredieten toe aan organisaties en bedrijven die in België gevestigd zijn, en actief zijn in een sociaal, cultureel of ecologisch duurzame sector.
   
• Promethea wil het bedrijfsmecenaat in de sectoren van Cultuur en Patrimonium ontwikkelen en opwaarderen. 
• Werk je in een non-profit organisatie? De website vieassociative.be, gesteund door Idéji, geeft een overzicht van de financiële steun die voor hen beschikbaar is. Een deel van deze steun betreft het artistieke en creatieve milieu.
• In 2021 lanceerde het Brussels Hoofdstedelijk Gewest de eerste editie van zijn nieuwe oproep tot het indienen van projecten Crea.brussels, met als doel zijn steun voor de culturele en creatieve industrieën te versterken. Dit oproep wordt opnieuw gelanceerd in 2022. De voorwaarden ervan zullen worden onthuld tijdens een informatiesessie op 21 februari.

Conclusies en tips

Je beschikt nu over de  informatie en tools om je dromen waar te maken en je vleugels uit te slaan! En dan nog deze 3 tips van experts om in schoonheid te eindigen:

1. Neem je tijd om een globale visie van je project op middellange termijn te definiëren, en stel vervolgens een actieplan op om je doelstellingen te realiseren. Hoe vager dat is, hoe groter het risico dat je zal verdwalen.
    
2. Check het unieke karakter van je artistiek project. Welke elementen onderscheiden jouw project van alle andere?
    
3. Richt je tot de professionele netwerken die kunnen helpen bij de ontwikkeling of promotie van je project. Welke "grote" families, plaatsen, gesprekspartners kunnen je een duwtje in de rug geven?

Bron: interview Mathieu Seron (Backstage), France Morin (Artist Project), Corentin Delascaille (Actiris). Artikel bijgewerkt in februari 2022 door de dienst hub.info