Alternatieven om de risico’s te beperken en je activiteit behoedzaam te beginnen

Overweeg je om als zelfstandige te beginnen, maar twijfel je nog om de sprong te wagen? Een onderneming starten brengt natuurlijk risico's met zich mee en het statuut van zelfstandige vereist dat je op korte termijn voldoende rendabel bent of over wat spaargeld beschikt tijdens de opstartfase. Gelukkig zijn er verschillende manieren om de risico’s te beperken en de kans op succes van je ondernemingsproject te vergroten. In dit artikel vind je een beknopt overzicht van de beschikbare hulpmiddelen en steunmaatregelen.

Een van de belangrijkste elementen om je project te starten met een minimum aan risico’s is uiteraard een goede voorbereiding, maar daar gaat dit artikel niet over. We gaan hier nader bekijken hoe je de fase na de voorbereiding, dat wil zeggen de start van je activiteiten, zo vlot mogelijk kunt laten verlopen. Sommige van de steunmaatregelen die in dit artikel aan bod komen, worden reeds op onze website besproken. We zullen dus nagaan wat de voor- en nadelen van elk mechanisme zijn, de toegangsvoorwaarden ervan en de eventuele mogelijkheid om bepaalde middelen te combineren.

De premie voor zelfstandigen

De premie voor zelfstandigen is een degressieve premie van € 4.000 die in zes maandelijkse schijven wordt uitbetaald na de start van je activiteit. Deze premie is bestemd voor niet-werkende werkzoekenden (gedurende minstens één dag) met woonplaats in het Brussels Gewest, die een activiteit willen starten als zelfstandige in hoofdberoep. Wie van deze premie gebruik wil maken, moet contact opnemen met een door het Gewest erkend begeleidingsorgaan, dat de technische, financiële en commerciële haalbaarheid van het project zal onderzoeken. Het is dus belangrijk om er tijdig aan beginnen als je een premieaanvraag wilt indienen.

Voordelen

• Je kunt dit geld naar eigen goeddunken besteden. Je hoeft de premie ook niet terug te betalen als je je activiteit stopzet. Als je in de loop van de eerste zes maanden stopt, ontvang je de resterende schijven wel niet.
• Deze premie is individueel. Bij de oprichting van een vennootschap kan elk van de vennoten er dus aanspraak op maken als hij of zij aan de voorwaarden voldoet. En als een van de vennoten niet in aanmerking komt voor de premie, heeft dat geen impact op de situatie van de andere vennoten.
• Je ontvangt gratis begeleiding van een door het Gewest erkende ondersteuningsorganisatie voor ondernemers. Deze begeleiding loopt voort totdat de premie volledig uitbetaald is.

Aandachtspunten en nadelen

• De premie wordt als een inkomen beschouwd; ze moet dus worden verrekend in de berekening van je sociale bijdragen en de personenbelasting.
• Het is belangrijk dat de verschillende administratieve stappen nauwgezet worden gevolgd. Je moet de procedure voorbereiden VOORDAT je het zelfstandigenstatuut aanvraagt, anders loop je de kans dat je helemaal niets ontvangt.
• Wanneer je overgaat naar het statuut van zelfstandige in hoofdberoep, verlies je het statuut van werkzoekende en dus ook de werkloosheidsuitkering die je eventueel kreeg. Aangezien de premieaanvraag moet worden ingediend nadat je het statuut van zelfstandige verwerft, zal er dus een korte periode zijn tussen de stopzetting van je uitkering en de eerste schijf van de premie.
• De premie is niet verenigbaar met de Springplank-maatregel (zie punt 2) of een activiteitencoöperatie (zie punt 3).

Waarom de premie voor zelfstandigen kiezen?

De premie voor zelfstandigen is interessant voor ondernemers die hun project goed voorbereid hebben, hun markt en de klanten kennen, weten dat ze snel redelijke inkomsten zullen genereren, en geen nood hebben aan een tussentijds statuut waarmee ze hun werkloosheidsuitkering kunnen behouden. In sommige gevallen kan ze ook een oplossing zijn voor diegenen die niet in aanmerking komen voor de Springplank-regeling of een activiteitencoöperatie.

Het is een mooi steuntje in de rug voor starters, maar geen doorslaggevend argument in de creatie van een onderneming. Deze oplossing biedt startende ondernemers een vrijheid die ze niet zullen hebben met bijvoorbeeld de Springplank-regeling.

Springplank naar Zelfstandige

Met de Springplank-maatregel kunnen volledig uitkeringsgerechtigde werkzoekenden een zelfstandige activiteit starten en tegelijk gedurende 12 maanden hun werkloosheidsuitkering behouden. Je verwerft in dat geval het statuut van zelfstandige in bijberoep; je hoofdactiviteit is nog altijd die van uitkeringsgerechtigde werkzoekende. Het feit dat je twee statuten hebt, houdt in dat je de rechten geniet en aan de verplichtingen moet voldoen van beide statuten.

Voordelen

• Je behoudt je werkloosheidsuitkering (tot op een bepaald punt – zie volgende paragraaf) wanneer je je activiteit start. Zo kun je de markt uittesten maar heb je nog altijd je werkloosheidsuitkering als veiligheidsnet.
• Als je activiteit de verwachtingen niet inlost, kun je het statuut van zelfstandige in bijberoep op elk moment opgeven (voor het einde van de periode, d.w.z. 12 maanden), en net zoals vroeger je werkloosheidsuitkering verder blijven ontvangen.

Aandachtspunten en nadelen

• Je voornaamste statuut is nog altijd dat van werkzoekende; je bent dus nog altijd aan de verplichtingen van het statuut onderworpen, bijvoorbeeld het zoeken naar het baan.
• Sommige activiteitssectoren zijn uitgesloten: artistieke activiteiten en activiteiten die in loondienst zouden moeten worden uitgevoerd (wanneer je slechts één klant hebt met wie een relatie van ondergeschiktheid bestaat: fenomeen van de valse zelfstandige). Een activiteit waardoor je geen tijd meer zou hebben om te voldoen aan je verplichtingen als werkzoekende zal ook door de RVA geweigerd worden.
• Er werd een dagelijks netto-inkomen van € 16,70 vastgesteld (op 01/12/2022) dat niet mag worden overschreden. Het dagelijkse bedrag van je werkloosheidsuitkering zal worden verminderd met het eventuele bedrag boven deze € 16,70. Dit dagelijkse netto-inkomen stemt overeen met iets meer dan € 5.200 per jaar of € 430 per maand. Je werkloosheidsuitkering zal echter het hele jaar door worden gestort en het dagelijkse netto-inkomen zal worden berekend op basis van je belastingaangifte. Elke overschrijding zal op dat moment moeten worden terugbetaald. Het is dus belangrijk je rekeningen bij te houden en geld opzij te zetten voor een eventuele latere terugbetaling, om onaangename verrassingen te voorkomen.
• Er is geen enkele verplichting om je te laten begeleiden door een erkend ondersteuningsorgaan. Je kunt jezelf wel laten begeleiden. Als je er behoefte aan hebt, aarzel dan niet om bij een van deze instellingen aan te kloppen; ze zullen je helpen je risico’s te beperken en je project voor te bereiden.
• Enkel werkzoekenden die een werkloosheidsuitkering ontvangen komen in aanmerking. Uitkeringsgerechtigden van het OCMW, het ziekenfonds of andere gelijkaardige instellingen kunnen geen aanspraak maken op deze regeling.
• Deze maatregel is niet verenigbaar met de premie voor zelfstandigen.
• Het is mogelijk de Springplank naar zelfstandige te combineren met een activiteitencoöperatie, maar niet gelijktijdig. De ene mogelijkheid moet na de andere worden benut.

Waarom kiezen voor de Springplank naar zelfstandige?

Met de Springplank-regeling kun je geen grote inkomsten verwerven. Het is dus een interessante optie voor mensen die willen starten maar weten dat er wat tijd nodig zal zijn om de nodige klanten/patiënten te vinden. Denk bijvoorbeeld aan iemand in de paramedische sector, die zijn klantenbestand moet uitbouwen via mond-tot-mondreclame. Het systeem is ook handig voor iemand die werkelijk geen idee heeft van zijn markt of zijn klanten. In dat geval kunnen een marktonderzoek en een grondige voorbereiding echter voor meer duidelijkheid zorgen. Dit systeem kan ook nuttig zijn voor ondernemers met hoge beroepskosten, zodat ze hun netto-inkomen naar beneden kunnen halen.

Activiteitencoöperaties

Activiteitencoöperaties bieden potentiële ondernemers de mogelijkheid om de economische rendabiliteit van hun project uit te testen zonder meteen het zelfstandigenstatuut te verwerven. Na een eerste individuele en collectieve begeleidingsfase is het mogelijk om te starten met de testfase, die maximaal 18 maanden in beslag neemt. Tijdens deze fase factureert de ondernemer via het btw-nummer van de activiteitencoöperatie en geniet hij gedurende het volledige proces de nodige ondersteuning. Na afloop van de test kan de kandidaat-ondernemer oordelen en beslissen of hij het statuut van zelfstandige wil aanvragen of niet.

Indien de ondernemer via zijn hoofdstatuut een vervangingsuitkering ontvangt (werkloosheid, OCMW …), dan kan hij deze uitkering verder blijven ontvangen gedurende de testperiode.

JobYourself is de enige activiteitencoöperatie in Brussel. Ze richt zich op een brede waaier van sectoren en heeft een specifieke afdeling voor handenarbeid (Baticrea). Voor personen die actief zijn in de welzijns-, kappers- en schoonheidssector biedt Job Yourself ook een gedeelde ruimte om je onderneming uit te testen: Rcoo.

Voordelen

• Werkzoekende kandidaat-ondernemers blijven hun uitkering ontvangen gedurende de volledige testperiode, met een bevriezing van de degressiviteit voor de tweede drempel.
• De administratie en de boekhouding worden door de activiteitencoöperatie beheerd.
• De kandidaat-ondernemer wordt gedurende het volledige proces door de structuur begeleid.
• Het is mogelijk om de testperiode te starten zonder de basiskennis bedrijfsbeheer. Je moet dan enkel het examen voor de middenjury afleggen tijdens de testperiode.
• Rcoop kan je toegang tot het beroep verstrekken indien je die niet hebt. Het is ook mogelijk om er een schoonheidssalon te huren, per dag of per maand, zodat je over een werkplek beschikt.
• Deze maatregel is verenigbaar met de Springplank naar zelfstandige (als je aan de voorwaarden voor die regeling voldoet), maar niet gelijktijdig.

Aandachtspunten en nadelen

• Bepaalde projecten of activiteitssectoren zijn uitgesloten.
• De activiteitencoöperaties ontvangen een percentage van je brutomarge in ruil voor de begeleiding die ze verstrekken.
• Om de testfase te starten, moet je op zijn minst twee klanten hebben en een bevestigde brutomarge van € 500 per maand gedurende de eerste zes maanden van je activiteit.
• Al naargelang van de vorderingen van je project, kan het zijn dat je eerst een voorbereidende fase moet doorlopen alvorens je kunt beginnen met de testfase en het opstellen van facturen. Het is evenwel mogelijk om meteen met de testfase te starten indien je project voldoende ontwikkeld is.
• Deze maatregel is niet verenigbaar met de premie voor zelfstandigen, maar kan worden gecombineerd met de Springplank-regeling.

Waarom kiezen voor een activiteitencoöperatie?

De activiteitencoöperatie is ideaal voor kandidaat-ondernemers die niet onmiddellijk het statuut van zelfstandige en de bijbehorende verplichtingen (sociale bijdragen, boekhouding ...) willen opnemen. De kandidaat kan zich concentreren op zijn basisactiviteit en hoeft zich geen zorgen te maken om de administratieve beslommeringen. Projectdragers krijgen ook de tijd om hun project voor te bereiden en genieten gedurende het volledige proces de nodige begeleiding.

Ten slotte biedt deze oplossing ontvangers van een uitkering (werkloosheid, OCMW, ziekenfonds ...) de mogelijkheid om die te behouden, zonder plafond voor het dagelijkse netto-inkomen.

Payrollstructuren (SMART, Tentoo,...)

Deze organisaties bieden je de mogelijkheid om een beroepsactiviteit te ontwikkelen met een werknemersstatuut. De payrollstructuren treden op als tussenpersoon tussen jou en je klanten. Dat doen ze aan de hand van een contract (van bepaalde duur, of van onbepaalde duur onder bepaalde voorwaarden) waarmee je in een wettelijk en veilig kader je diensten kunt verlenen of producten kunt verkopen.

Voordelen

• Het is een goede oplossing voor occasionele, onregelmatige prestaties.
• Je hoeft je geen zorgen te maken om het administratieve beheer en ontvangt een netto-inkomen. Zo vermijd je onaangename verrassingen.
• Je kunt ongeacht je statuut gebruikmaken van deze organen.
• Je hebt geen toegang tot het beroep nodig, noch een basiskennis bedrijfsbeheer.
• Als je een werkloosheidsuitkering ontvangt, moet je gewoon het vakje zwart maken op de dagen dat je werkt. Je behoudt dus je uitkering voor alle dagen waarop je je activiteit niet hebt uitgeoefend.
• Na de uitvoering van je prestatie is je loon gegarandeerd binnen 7 dagen, en indien de klant niet betaalt, zal de structuur hem een herinnering sturen.

Aandachtspunten en nadelen

• Deze structuren houden een bepaald percentage in op je prestaties.
• Ze zijn financieel gezien niet voordelig voor regelmatige, herhaalde activiteiten.
• Indien je een werkloosheidsuitkering ontvangt, zul je die niet gestort krijgen voor de dagen waarop je actief bent in het kader van de payrolling.

Waarom kiezen voor payrollingstructuren?

Payrollingstructuren zijn handig voor occasionele, niet-herhaalde prestaties. Ze stellen je in staat om je producten en diensten te verkopen in een wettelijk kader, zonder dat je het statuut van zelfstandige nodig hebt. Hierdoor vermijd je de administratieve beslommeringen en boekhouding die voor zelfstandigen vereist zijn. Bovendien is het een flexibele oplossing die je snel kunt implementeren.

Erasmus for Young Entrepreneurs

Erasmus for Young Entrepreneurs (EYE) verschilt van de andere alternatieven in dit artikel, in die zin dat je er niet rechtstreeks een activiteit mee kunt uitoefenen. Het betreft veeleer een hulpmiddel om kennis te maken met het beroep van ondernemer en je project beter voor te bereiden.

Het is een grensoverschrijdend uitwisselingsprogramma dat nieuwe en aspirant-ondernemers de kans biedt gedurende een tot zes maanden mee te draaien met ervaren ondernemers die kleine bedrijven runnen in een van de deelnemende landen.

EYE laat je ervaren hoe het voelt om een ondernemer te zijn terwijl je tegelijk je netwerk uitbouwt en je eigen ondernemersvaardigheden kunt testen. Bovendien verken je een nieuw land en een nieuwe markt en kun je internationale contacten leggen, met de financiële steun van de Europese Commissie.

Om eraan deel te nemen mag je niet meer dan drie jaar ervaring als ondernemer hebben en je moet in een van de deelnemende landen wonen. Bovendien moet je over een business plan beschikken, met een financiële projectie op twee jaar.

Voordelen

• Je raakt vertrouwd met het beroep van ondernemer.
• Tegelijk ontwikkel je nieuwe vaardigheden en je ondernemersattitude.
• Er zijn geen leeftijdsgrenzen of beperkingen qua statuut. De toegangsvoorwaarden zijn zeer ruim.
• Je ontvangt ter ondersteuning een maandelijkse toelage tussen € 550 en € 1100 (afhankelijk van de gekozen bestemming).
• Je krijgt toegang tot een database met inspirerende ondernemers in alle deelnemende landen.
• Alle bedrijfssectoren zijn toegestaan.

Aandachtspunten en nadelen

• Het is belangrijk dat je op tijd begint met de nodige voorbereiding (business plan, een ondernemer zoeken).
• Het is niet echt een programma om te starten maar eerder om je voor te bereiden. Je mag evenwel meedoen als je al een onderneming hebt (op voorwaarde dat je minder dan drie jaar ervaring hebt).

Waarom Erasmus for Young Entrepreneurs kiezen?

Dit programma is interessant als je concreet wil ervaren wat het is om ondernemer te zijn. Het biedt je de kans om een ervaren en gedreven ondernemer te volgen, die bereid zal zijn om als mentor op te treden bij de ontwikkeling van je project. Bovendien zul je nieuwe vaardigheden ontwikkelen voor je beroep, een buitenlands netwerk vormen, je talenkennis uitbreiden ... Deze ervaring zal je helpen je visie voor je project te ontwikkelen.