Een eigen zaak starten als buitenlander (niet-Europese inwoner)
Brussel, de hoofdstad van Europa, is ook een multiculturele stad: niet minder dan 180 nationaliteiten zijn hier vertegenwoordigd. In 2021 telde de regio 279.000 inwoners uit EU-landen en 153.000 mensen met een niet-EU nationaliteit. Een echte smeltkroes van kennis en knowhow! Maarhoewel de toegang tot de arbeidsmarkt en het ondernemerschap voor Europeanen gemakkelijk is, is dat niet noodzakelijk ook het geval voor anderen. Hieronder volgt een overzicht van de oplossingen en organisaties die er zijn om degenen die een eigen activiteit willen opstarten, te helpen.
Je eigen activiteit opstarten
Als je een activiteit uitoefent die inkomsten genereert in België, dan moeten deze inkomsten bij de staat worden aangegeven. Er zijn verschillende manieren om een eigen activiteit op te starten, met verschillende statuten en dus ook verschillende formaliteiten.
STARTEN ALS ZELFSTANDIGE
Oekraïense onderdanen die een zelfstandige activiteit willen uitoefenen, moeten, op enkele uitzonderingen na, een beroepskaart aanvragen.
Wie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest of Wallonië woont en zich als natuurlijke persoon vestigt, of wie een vennootschap opricht met maatschappelijke zetel in één van deze twee gewesten, moet aantonen dat hij of zij over ondernemersvaardigheden beschikt, namelijk basiskennis bedrijfsbeheer en beroepsvaardigheden indien die van toepassing zijn. Praktische ervaring of een diploma behaald in het buitenland kunnen worden gebruikt om dit aan te tonen, volgens dezelfde regels als voor alle niet-EU-onderdanen.
Neem contact op met een ondernemingsloket voordat je verdere stappen onderneemt, om na te gaan of je diploma's of ervaring in aanmerking worden genomen, en om te weten welke documenten je moet verstrekken.
Bepaalde diploma's worden automatisch aanvaard, deze zijn terug te vinden in de Diplodatabank. Er wordt enige soepelheid aan de dag gelegd indien bepaalde bewijsdocumenten niet kunnen worden verstrekt als gevolg van het huidige conflict. Een diploma dat verloren is gegaan kan bijvoorbeeld worden vervangen door een getuigschrift van de instantie die het heeft uitgereikt, enz.
Voor andere diploma's kan je een gelijkwaardigheidsattest aanvragen. Let op: deze aanvraag voor een gelijkwaardigheidsattest is niet gratis en kan zeer veel tijd in beslag nemen, waarbij het resultaat (vaak) negatief kan zijn.
Voor ervaring is een dubbel bewijs van praktijk vereist, bv. een uittreksel uit het handelsregister en een sociaal document waaruit blijkt dat men een zelfstandige activiteit uitoefent (gelijkwaardig document van een sociaal verzekeringsfonds). Voor toegang tot het bedrijfsbeheer moet je dus kunnen aantonen dat je in de afgelopen vijftien jaar minstens drie jaar ervaring als zelfstandige in hoofdberoep hebt opgedaan.
Als je niet over een erkend diploma beschikt of geen relevante praktijkervaring kunt aantonen, kun je een examen afleggen bij de Centrale Examencommissie. Deze theoretische examens worden naar keuze in het Frans, Nederlands of Duits afgenomen. Er bestaan opleidingen om je op deze examens voor te bereiden.
Tot slot, wanneer het voor de bedrijfsleider zelf niet mogelijk is om de basiskennis bedrijfsbeheer aan te tonen, dan kan een van de volgende personen dit doen:
- de echtgenoot of echtgenote
- de wettelijk samenwonende partner
- de partner met wie hij/zij sedert ten minste zes maanden samenwoont
- een werknemer met een arbeidsovereenkomst van onbepaalde duur (minimaal 4 uur/week)
- een zelfstandige helper, een familielid in de eerste, tweede of derde graad van de ondernemer, die een verklaring van een sociaal verzekeringsfonds voor zelfstandigen overlegt waaruit blijkt dat hij of zij een zelfstandige helper van de betrokken ondernemer is
EEN ZAAK STARTEN IN DE VORM VAN EEN VZW (VERENIGING ZONDER WINSTOOGMERK)
Wanneer de onderneming geen persoonlijke verrijking beoogt, maar als doel een belangeloos streven naar verbetering van de samenleving heeft, is het mogelijk de activiteit uit te oefenen in de vorm van een vzw. Er zijn veel vzw's in de sociale, culturele en vrijetijdssector, enz.
Er zijn minimaal twee personen nodig om een vzw op te richten. Deze twee personen komen tot overeenstemming over de statuten en deze worden gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. Het is niet mogelijk om als bestuurder van een vzw een loon te trekken, maar dit is wel toegestaan voor zeer specifieke taken buiten het dagelijkse bestuur van de vereniging (bv. het geven van cursussen, het beheren van de kunstgalerij, enz.) Aangezien men in dit geval het zelfstandigenstatuut niet aanneemt, hoeft men niet over een beroepskaart te beschikken of toegang te hebben tot bedrijfsbeheer en het beroep.
EEN ACTIVITEIT UITOEFENEN VIA EEN GEDEELDE ONDERNEMING OF EEN ACTIVITEITENCOÖPERATIE
Een andere mogelijkheid is te werken via een onderneming die optreedt als tussenschakel tussen de projectdrager en zijn of haar klanten. De projectdrager wordt dan werknemer van deze tussenschakel die de inkomsten van zijn of haar klanten omzet in opeenvolgende contracten van bepaalde duur (CBD). Door dit systeem kunnen de valkuilen van de beroepskaart en toegang tot bedrijfsbeheer worden vermeden, en kan een activiteit dus veel sneller en gemakkelijker worden opgestart.
Sommige activiteiten, die ofwel "beschermd" zijn (zoals artsen, architecten, boekhouders, enz.) ofwel een verbintenis op lange termijn vereisen (zoals het tekenen van een commerciële huurovereenkomst), zijn niet mogelijk in een gedeelde onderneming. Er bestaan verschillende tussenschakels, waarbij Smart de breedste waaier aan activiteiten aanbiedt. Daarnaast zijn er bijvoorbeeld www.tentoo.be, www.amplo.be, enz.
De activiteitencoöperatie stelt mensen in staat hun activiteit gedurende 18 maanden te testen met behoud van hun status als werkzoekende, en dus zonder dat zij een beroepskaart en toegang tot bedrijfsbeheer nodig hebben. Er wordt coaching aangeboden om een activiteit op te zetten. In Brussel wordt deze mogelijkheid geboden door JobYourself.
EEN ACTIVITEIT UITOEFENEN IN BELGIË VIA EEN BUITENLANDSE ONDERNEMING
1. DOOR EEN FILIAAL OP TE RICHTEN
Een filiaal is een vennootschap naar nationaal recht (een vennootschap die een rechtsvorm naar Belgisch recht aanneemt), die is opgericht door en onder zeggenschap staat van een of meer Belgische of buitenlandse vennootschappen. Het filiaal heeft eigen aandelen en een eigen raad van bestuur.
Het filiaal heeft een afzonderlijke juridische persoonlijkheid ten opzichte van de moederonderneming, in tegenstelling tot een bijhuis.
De beheerder moet over een beroepskaart beschikken (en toegang hebben tot bedrijfsbeheer als de maatschappelijke zetel in Brussel of Wallonië is gevestigd).
2. DOOR EEN BIJHUIS OP TE RICHTEN
Een bijhuis is een verlengstuk van een buitenlandse vennootschap in België. Het wordt opgericht wanneer deze laatste besluit om regelmatig op ons grondgebied handelingen te verrichten in het kader van haar commerciële activiteit.
Een bijhuis beschikt niet over een eigen juridische persoonlijkheid. Het heeft dus geen ander(e) aandelen, algemene vergadering, beheersorgaan, enz. dan die van de buitenlandse vennootschap waarvan zij deel uitmaakt. Een bijhuis heeft echter een afzonderlijke bestuur met een zekere autonomie.
Een wettelijke vertegenwoordiger van de buitenlandse onderneming moet als bestuurder worden aangesteld. In de akte van benoeming moet worden bepaald in hoeverre hij of zij bevoegd is om verbintenissen aan te gaan namens de buitenlandse vennootschap in het kader van de activiteiten van het bijhuis. Wanneer een bijhuis een overeenkomst sluit, is het in feite de moederonderneming die een verbintenis aangaat.
3. DOOR EEN VESTIGINGSEENHEID OP TE RICHTEN
Anders dan bij een bijhuis, is hier geen sprake van een afzonderlijk bestuur. In België heeft niemand de bevoegdheid om namens deze vennootschap verbintenissen aan te gaan: er is geen wettelijke vertegenwoordiger. Het bestuur blijft volledig in handen van de buitenlandse vennootschap.
Een vestigingseenheid wordt, zoals voor een Belgische vennootschap, gedefinieerd als een plaats van activiteit, die geografisch geïdentificeerd kan worden door een adres, waar ten minste één activiteit van de vennootschap wordt uitgeoefend of van waaruit deze wordt uitgeoefend (winkel, kantoor, magazijn).
De vennootschap moet dus aan dezelfde voorwaarden voldoen als alle Belgische ondernemingen op het gebied van registratie bij de Kruispuntbank van Ondernemingen, ondernemersvaardigheden en andere toelatingen.
Meer info in onze gids : Buitenlandse bedrijven: welke opties om je in Brussel te vestigen?
Wie kan je helpen?
a) Onthaal
Er bestaan verschillende organisaties in Brussel die onthaal-, ondersteunings- en mentorprogramma's voor nieuwkomers hebben opgezet.
- De vzw VIA, onthaalbureau voor nieuwkomers (BAPA) heeft twee vestigingen (Schaarbeek en Molenbeek) en biedt verschillende soorten ondersteuning aan, zoals individuele begeleiding, sociale en beroepsoriëntatie, burgerschapsvorming en cursussen Frans voor nieuwkomers. Zij heeft ook het ondersteuningsprogramma PEPA opgezet, dat tot doel heeft het proces inzake eigen tewerkstelling voor nieuwkomers te vergemakkelijken door collectieve informatiesessies en individuele begeleiding aan te bieden.
- De vzw CONVIVIAL beoogt de integratie van vluchtelingen en nieuwkomers in België te bevorderen via een dynamiek van luisteren en wederzijds engagement.
- Duo for a job is een vzw die jonge werkzoekenden met een migratieachtergrond in contact brengt met ervaren vrijwilligers ouder dan 50 jaar uit dezelfde beroepssector, zodat zij hen kunnen begeleiden bij hun zoektocht naar een baan of hun ondernemersproject.
- Team4job biedt een mentorprogramma van zes maanden aan dat een werkzoekende (mentee) in contact brengt met iemand die professioneel actief is (mentor) om zijn of haar zoektocht naar een baan of de ontwikkeling van een project te stimuleren. Zij vormen samen een tandem en ontmoeten elkaar ten minste tweemaal per maand op de werkplek van de mentor.
- De algemene onthaaldienst van Ciré is een gratis dienst die mensen informeert over en hen de weg wijst naar de diensten en acties van Ciré, alsook over de verblijfs- en asielprocedures en de rechten van buitenlandse personen, en over passende sociale en juridische ondersteuning. Het doel van de dienst is ook bij te dragen aan de integratie van buitenlanders op de Belgische arbeidsmarkt, met eerbiediging van hun rechten en hun sociaal-professioneel project. Daartoe informeert en begeleidt de dienst mensen bij hun inspanningen voor gelijkstelling van diploma's en bij de valorisatie van meer informeel leren.
- BON (Inburgering Brussel) organiseert inburgeringscursussen in 20 verschillende talen, en biedt daarnaast advies, begeleiding en een reeks activiteiten aan.
b) Begeleiding voor de opstart van de activiteit
Er zijn verschillende structuren die kandidaat-ondernemers gratis ondersteunen bij het opzetten van hun ondernemingsproject:
- De lokale economieloketten (LEL) hebben als taak gratis steun te verlenen aan iedereen die in Brussel een eigen activiteit wil opstarten of ontwikkelen, door hen te helpen bij de verschillende stappen als ondernemer.
- Iles
- Microstart
- Credal
- JobYourself
b) Voor wie die een vzw wenst op te richten, kunnen de volgende structuren nuttig zijn:
En daarna?
Voor je je activiteit kunt uitoefenen, moet je echter nog een reeks andere formaliteiten vervullen. Zo moet je onder meer het volgende in orde brengen:
- Je bedrijf inschrijven bij de Kruispuntbank van Ondernemingen en een ondernemingsnummer bekomen bij een ondernemingsloket naar keuze;
- Je aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds voor zelfstandigen;
- Je bedrijf inschrijven bij de btw indien dit nodig is voor jouw situatie.
Wil je meer weten over deze formaliteiten? Lees dan zeker onze gidsen:
- De eerste gids gaat over de voornaamste verplichtingen bij de opstart van een zelfstandige activiteit als natuurlijke persoon;
- In de tweede gids lees je alles over de eerste stappen bij de oprichting van een vennootschap in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
Heb je vragen over het thema sociale zekerheid voor buitenlanders? Op de website Coming2Belgium vind je heel wat gedetailleerde informatie.
Heb je nog vragen over de beroepskaart? Dan kun je steeds contact opnemen met Brussel Economie en Werkgelegenheid.
Voor vragen over de toegang tot het grondgebied en het expatstatuut, kun je een kijkje nemen op de website commissioner.brussels. Je vindt er alle nodige informatie. En dan is er uiteraard ook nog de website van de Dienst Vreemdelingenzaken.
De dienst hub.info is er eveneens voor jou om je te begeleiden bij al je stappen als ondernemer. Je kunt de dienst telefonisch bereiken op het nummer 1819 of via e-mail info@hub.brussels.
Wie kan me helpen ?
Nieuwsberichten