De overdracht van ondernemingen is een van de belangrijkste economische uitdagingen voor de Europese landen. Het aantal bedrijven dat ter overname wordt aangeboden zal in de komende tien jaar sterk toenemen, met name in de regio Brussel. Er zullen zich dus vele kansen voordoen voor potentiële kopers. Maar is het overnemen van een bedrijf werkelijk een goede keuze ?
In Brussel bedroeg het aandeel van zelfstandigen ouder dan 55 jaar reeds 22% in 2015. 53% daarvan voorziet een bedrijfsoverdracht binnen de vijf jaar.
Deze ondernemers zouden ervoor kunnen kiezen om de onderneming over te dragen aan een familielid. Maar een dergelijke overdracht is niet altijd mogelijk of haalbaar. De kinderen willen immers niet altijd in de voetsporen van hun ouders treden... En dit is steeds vaker het geval: in de afgelopen jaren is het percentage overnames door familieleden (vergeleken met het totale aantal overdrachten) duidelijk afgenomen.
Een aanzienlijk aantal bedrijfseigenaren zal dus in de nabije toekomst hun 'kindje' buiten de familiekring moeten proberen te verkopen. Dat opent natuurlijk perspectieven voor mensen die graag een eigen bedrijf willen starten: opteren voor een overname, is ook een manier om een bedrijf te starten.
Belangrijk om weten is dat de overdracht van een bedrijf juridisch gezien op twee fundamenteel verschillende manieren kan plaatsvinden:
- door de verkoop van de aandelen van een bedrijf;
- door de verkoop van de onderneming zelf, dat wil zeggen het geheel van de activa et passiva.
In dit artikel gaan we dieper in op de verkoop van aandelen. Maar de meeste punten die aan bod komen, zijn ook van toepassing op de verkoop van de onderneming zelf.
Vergeleken met het traditionele ondernemerschap, kent een bedrijfsovername een aantal voordelen maar ook potentiële risico's. Laten we even de vier voordelen en vier nadelen overlopen waarmee u dient rekening te houden als u voor de keuze staat om een bedrijf over te nemen.
Voordelen
1. Een reeds bestaande structuur
Indien u een nieuw bedrijf opricht, start u met een lege pagina. Het vergt meestal meerdere jaren hard werk voordat het bedrijf eruitziet zoals de oprichter het voor ogen had!
Neemt u daarentegen een bedrijf over, dan beschikt u meteen over een operationele structuur. Als koper ontsnapt u dus aan de delicate en vaak zeer tijdrovende en arbeidsintensieve fase van het opstarten van een bedrijf.
Met bestaande structuur bedoelen we:
- Infrastructuur (gebouwen, computerapparatuur, meubilair, machines, ...);
- Reeds bestaande klanten, leveranciers, partners (met name financiële). Als koper kan u meteen profiteren van dit netwerk.
- Reeds opgeleide en operationele werknemers
Simpel gezegd, het bedrijf 'draait' al, met als voordeel dat de koper de activiteiten direct na de overname van de activiteit zichzelf ook kan belonen. Een groot voordeel, wetende dat sommige starters meerdere jaren geduld moeten oefenen alvorens ze zichzelf een fatsoenlijk loon kunnen uitbetalen !
2. Begeleiding door de overdrager
De overdrager kan veel betekenen voor zijn opvolger. Aangezien hij in principe zelf het bedrijf opgericht heeft, zal hij nog altijd zeer gehecht aan het bedrijf en de koper graag van advies voorzien zodat het bedrijf, waarin hij zoveel energie heeft gestoken, kan blijven voortbestaan.
Deze begeleiding wordt in het algemeen geformaliseerd in de overdrachtsovereenkomst (duur van de begeleiding, opdrachten, eventuele vergoeding ...)
Voor de koper is het bovendien erg nuttig om een gesprek aan te gaan met de huidige werknemers die er al lang werken, die de geschiedenis van hun bedrijf en het ecosysteem waarin het werkzaam is goed kennen. Al die kennis wordt u in de schoot geworpen, wat ontegensprekelijk een groot voordeel is.
3. externe financiering vinden gaat makkelijker
Vaak profiteert het bestaande bedrijf van een zekere continuïteit en genereert het meer winst dan toen het nog in de kinderschoenen stond. Banken zijn daardoor eerder bereid om een lening toe te kennen.
Kredietinstellingen kunnen de boekhoudkundige cijfers van de afgelopen jaren inzien en de financiële gezondheid van het bedrijf beoordelen. Zo kunnen ze het 'kredietrisico' vaststellen.
Daarnaast zullen particuliere investeerders zoals de zogenaamde 'business angels' ook eerder bereid zijn om te investeren in een bedrijf dat zich al op de markt heeft bewezen en dat reeds een reputatie heeft.
4. Statistieken
Alle Belgische onderzoeken over het onderwerp leiden tot dezelfde conclusie: het percentage overgenomen ondernemingen dat na 3 jaar nog steeds bestaat, ligt hoger dan het percentage van nieuw opgerichte ondernemingen na 3 jaar. Met andere woorden, uw slaagkansen liggen hoger wanneer u een bedrijf overneemt dan wanneer u er zelf een opricht!
Nadelen
1. Het beheren van de overdracht
Als koper beschikt u meteen over operationeel personeel en kan u het omslachtige proces van nieuwe aanwervingen vermijden. Maar toch zal u ook nog het vertrouwen van het huidige personeel moeten zien te winnen en in staat moeten zijn om uw visie over te brengen. Het is uitermate belangrijk om meteen, in de eerste dagen na de overname, een goede band met de medewerkers te smeden. Wint u hun vertrouwen niet, dan riskeert u dat zij uw visie niet meer delen, wat op de langere termijn ampzalig kan uitdraaien voor de werking van het bedrijf.
Ook met bestaande klanten, leveranciers en zakenpartners zal u vertrouwensrelatie moeten opbouwen. Zij zijn het gewoon om zaken te doen met een andere persoon en moeten daarom gerustgesteld worden.
2. Risico van het kopen van een kat in de zak
Hoewel de overlater zijn bedrijf steeds vaker uit handen geeft wegens pensionering of ziekte, kan er ook sprake zijn van verborgen motieven.
Zo kunnen bepaalde elementen die niet terug te vinden zijn in de boekhouding van een bedrijf, de verkoper hebben overtuigd om afstand te doen van zijn 'kindje' zoals lopende rechtszaken, een slechte reputatie, problemen met de vakbonden ...
Het uitvoeren van een 'due diligence' is daarom essentieel. Via een due dilligence-onderzoek inventariseert men alle activa van het bedrijf, alsook alle risico's en onzekerheden waar het bedrijf mee geconfronteerd wordt of kan worden. Het wordt ten zeerste aanbevolen om tijdens deze belangrijke fase een specialist in te schakelen.
3. Geen misstappen mogen maken...
Kiest u ervoor om zelf een bedrijf op te richten, dan kan u een verkeerde beslissing nemen zonder al te veel rampzalige gevolgen, die beslissing vervolgens bijstellen en ervoor kiezen een andere richting op te gaan. Maar wanneer u een bestaand bedrijf overneemt, is er geen ruimte voor verkeerde beslissingen. U moet onmiddellijk operationeel zijn, anders loopt u het risico dat het snel bergafwaarts gaat met het bedrijf. Als koper dient u daarom een perfecte kennis van het over te nemen bedrijf en van de sector te hebben.
4. De prijs
Het overkopen van een bestaand bedrijf kost meestal meer geld dan het oprichten van een soortgelijk nieuw bedrijf.
Uw eigen financiële inbreng als koper ligt meestal hoog en kan u op persoonlijk vlak natuurlijk in nauwe schoentjes brengen... Daarbij moet u niet vergeten dat naast de nieuwe lening voor het kopen van de bestaande structuur, er ook nog langlopende schulden zijn die al aanwezig waren vóór de overname ...
Het is daarom van groot belang dat de koper de waarde van de onderneming die hij wil overnemen, juist inschat. Er zijn verschillende methoden om een onderneming te waarderen. Ook hier is het zeer aan te raden om beroep te doen op een specialist.
Nadat het bedrijf gewaardeerd werd, gaan de onderhandelingen over de verkoopprijs van start ...Als koper moet u door middel van een financieel plan nagaan dat de overeengekomen prijs noch uw persoonlijke financiële situatie, noch die van de overgenomen onderneming in gevaar brengt.
De externe financieringsmogelijkheden zijn in wezen identiek aan die voor de oprichting van een nieuw bedrijf.
Tot slot, is het overnemen van een bedrijf de moeite waard of niet ?
Het is na deze opsomming van de belangrijkste voor- en nadelen moeilijk om te zeggen of een bedrijfsovername of de oprichting van een nieuw bedrijf de voorkeur geniet.
Alles hangt af van het businessplan, de persoonlijkheid van de ondernemer, de sector, ... Over het algemeen beschikken mensen die een bedrijfsovername overwegen reeds over enig kapitaal om in het bedrijf te injecteren. Mensen die een nieuw bedrijf oprichten kunnen, afhankelijk van het project, aan de slag met zeer weinig startkapitaal.
Bij het overnemen van een bedrijf is het van essentieel belang om genoeg tijd uit te trekken voor de analyse van de bestaande activiteiten om zo onaangename verrassingen te voorkomen. Het wordt sterk aangeraden om beroep te doen op experts in de verschillende fasen van het overnameproces (due diligence, ondernemingswaardering, financiën, mogelijke financiering, ...).
Op zoek naar begeleiding bij uw overnameproject?
De HUB Overdrachten van BECI begeleidt u gedurende het aankoopproces (voor, tijdens en na), hun experts zijn er om u te begeleiden. Zij organiseren ook geregeld informatieavonden en uitwisselingen tussen kopers/verkopers.
UCM Brussel kan u ook helpen bij uw overnameproject (enkel in het Frans weliswaar). Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Michel Englebert (op 02/743 83 92 of via michel.englebert@ucm.be).
In het Waalse Gewest is er de 'club repreneurs' (club van overnemers) van SOWACCESS. Het betreft een avondcursus, 8 keer 4 uren, voor potentiële kopers.
Op zoek naar een bedrijf om over te nemen?
Als u van plan bent om een bedrijf in Brussel over te nemen, bezoek dan Overnamemarkt.be /plateformedetransmission. Deze website is gerealiseerd door Unizo.
Daarnaast vindt u op het platform affairesasuivre.be van SOWACESS, tientallen advertenties met kleine bedrijven die te koop worden aangeboden in Brussel en Wallonië.
Meer informatie over bedrijfsoverdrachten?
U vindt uitgebreide informatie over bedrijfsoverdrachten in de rubriek 'Onderneming overlaten of stoppen' op deze website. Als u nog vragen heeft, kan u contact opnemen met dienst 1819.
Vergeet ook niet de administratieve formaliteiten die nodig zijn voor de overname van een bedrijf. Dit voorkomt onaangename verrassingen!
De week van de overdracht komt eraan!
De week van de overdracht vindt in de drie gewesten van het land plaats van 23 tot en met 27 oktober. 1819 is partner voor het Brusselse gewest. Tijdens deze week worden er tal van evenementen georganiseerd, hier vindt u alle informatie op onze website !