5 stappen om te starten als ambachtelijk ondernemer

Steeds meer mensen willen zin geven aan hun werk. Waarden zoals “ethiek”, “billijke bezoldiging”, “bio”, “duurzaam”, “lokale productie”, enz. zijn criteria geworden waar men niet meer omheen kan in de loopbaankeuze en de professionele heroriëntering. Ambachtelijk ondernemen lijkt te kaderen in die dynamiek en blijkt heel wat mensen te inspireren. 

Welke initiatieven en ondersteunende instanties bestaan er in Brussel voor diegenen die geïnteresseerd zijn in een ambacht? Alle info vind je netjes samengevat in dit artikel.

Maar vooreerst lijkt het ons gepast een definitie van een ambacht te geven. In het Belgische recht, wordt een ambachtslid of vakman gedefinieerd als “een zelfstandige werknemer of een onderneming die actief is in de productie, de transformatie, de reparatie, de restauratie van voorwerpen, het verlenen van diensten, waarvan de activiteiten een zekere knowhow vereisen die gericht is op kwaliteit, traditie en creatie”. Sommige andere definities verduidelijken dat het moet gaan om een activiteit “buiten een industriële context”.

1. Zich opleiden: het voorrecht van neofieten

Hoewel ze op audodidactische manier kunnen worden aangeleerd, vereisen de vakgebieden van ambachtslieden vaak een nauwkeurig leerproces dat gemakkelijker kan worden opgepikt tijdens een opleiding. Kennis van tal van technieken, een strikte keuze van de grondstoffen of ook het optimale gebruik van het gereedschap zijn variabelen waarmee absoluut rekening moet worden gehouden om te komen tot een kwalitatief afgewerkt product.

In Brussel en elders bestaan er tal van opleidingsmogelijkheden. We stellen je hier enkele pistes voor om de meest geschikte formule te vinden:

Het Beroepenpunt

Je weet niet welke richting te geven aan je professioneel leven? Wil je ontdekken voor welk vakgebied je gemaakt bent? Ben je op zoek naar de opleiding die het best aangepast is aan je voorkeur? Het Beroepenpunt verzamelt alle spelers op het vlak van opleidingen, tewerkstelling en onderwijs onder één dak om je te begeleiden bij je oriëntering.

Bruxelles Formation - Leerwinkel

Bruxelles Formation is een overheidsorganisatie die instaat voor de beroepsopleiding van Franstalige Brusselaars. Dit organisme heeft het opleidingsaanbod ook opgelijst op de site Dorifor. 
Leerwinkel Brussel informeert, begeleidt en oriënteert Brusselaars die interesse hebben in een Nederlandstalig educatief traject. Je vindt er informatie over het Nederlandstalig onderwijs- en opleidingsaanbod in Brussel.

Het SIEP (Fr) - Schakels naar werk (Nl)

De SIEP, of Service d’Information sur les Études et les Professions, is een vzw die zich tot doel heeft gesteld alle informatie die beschikbaar is over studies, opleidingen en beroepen ten dienste te stellen van iedereen. Ze houdt een inventaris bij van een enorm deel van de opleidingen die in Brussel of elders gevolgd kunnen worden.

In de sector Vorming en Beroepsopleiding zijn heel wat organisaties actief. De website ‘Schakels naar Werk’ geeft een overzicht van de begeleidingsdiensten en de Nederlandstalige beroepsopleidingen.

Het EFP (Espace Formation PME) - Syntra (NL)

Het EFP is het Franstalige opleidingscentrum voor de middenklasse. Via haar segment “Bedrijfsleider” kan je via het EFP een professionaliserende opleiding volgen waarbij je vaardigheden inzake het beheer van een kleine onderneming worden ontwikkeld. Door deze opleiding alternerend te volgen, krijg je (indien nodig) toegang tot uw beroep en ook tot het diploma basisbeheer. Kortom, je zal over de noodzakelijke basis beschikken om een bedrijfsactiviteit op te starten.

Langs Nederlandstalige kant, bieden de VDAB en Syntra Brussel een hele waaier van opleidingen aan. 

2.  Het leerproces via peers en het netwerk

De FabLab’s

De FabLab’s, een afkorting van “Fabrication Laboratory”, zijn werkplaatsen die open staan voor het publiek en waarin alle soorten gereedschappen ter beschikking worden gesteld, met name computergestuurde machines om voorwerpen te maken. Deze ruimten worden onder de voet gelopen door ondernemers, designers, doe-het-zelvers, studenten, hackers, enz. Ze zijn een uitstekende plaats om ervaringen uit te wisselen en collaboratief te creëren met als doel allerlei voorwerpen te maken.

Een FabLab is ook een ideale plaats om een technische vaardigheid aan te leren, om 3D-printers, houtbewerkingsmachines, laserbranders of naaimachines te leren bedienen, ... We hebben het geluk een regio te zijn die goed voorzien is van FabLab’s, en dit is nog maar het begin omdat Citydev er nog minstens twee andere zou moeten oprichten.

We hebben nu al de volgende FabLab’s:

• Micro Factory ligt in Anderlecht, op twee passen afstand van de metro Delacroix en 24u/24 en 7d/7 toegankelijk voor gemotiveerde mensen. Dit FabLab is gevestigd in het complex van de Recy-K, een platform van de circulaire economie en de sociale economie, dat gespecialiseerd is in het hergebruik, de reparatie en de recyclage van afval/grondstoffen alsook in opleiding en sociaal-professionele reïntegratie.

• Cityfab 1 dat gehuisvest is in de lokalen van Greenbiz.brussels en opgericht werd door Citydev.brussels, is het eerste Brusselse openbare FabLab en richt zich vooral op duurzame en circulaire economieprojecten. Op de sites van Citydev zullen binnenkort twee andere FabLab’s het levenslicht zien:  cityfab 2 op de site Da Vinci in Evere, dat vooral gericht zal zijn op de industriële activiteit en de virtuele realiteit, en cityfab 3 op de site van Cityline in Anderlecht, dat eerder georiënteerd is naar model- en maquettebouw.

• Andere FabLab’s, zoals iMAL in Molenbeek, Openfab in Elsene of Fablab Brussels in Anderlecht vervolledigen het aanbod.

Erasmus for Young Entrepreneurs (EYE)

Erasmus for Young Entrepreneurs is een Europees uitwisselingsprogramma voor ondernemers waarbij nieuwe ondernemers de mogelijkheid krijgen aangeboden om kennis en innovatieve ideeën te verwerven en uit te wisselen met een ervaren ondernemer bij wie ze gedurende een periode van 1 tot 6 maand kunnen verblijven en waarbij de nieuwe ondernemer een maandelijkse beurs krijgt toegewezen van de Europese Commissie. 

Dit programma staat open voor alle sectoren. Het afgelopen jaar heeft hub.brussels verschillende toekomstige ondernemers in contact gebracht met Brusselse vaklui, namelijk een stoffeerder van meubels, een chocolatier en een brouwer.

 3.  Incubatie en localisatie: tal van verankeringspunten

MicroSpaces

Microspaces, gevestigd in Recy-K, is een sociaal netwerk dat verschillende diensten aanbiedt, waaronder de verhuur van kantoren met een oppervlakte van 40 tot 80 m² tegen schappelijke prijzen. Als rechtstreekse buur van Microfactory, hebben deze twee organisaties na verloop van tijd nauwe banden gesmeed. Microspaces, dat gebaseerd is op het principe van delen en samenwerking, zet ook in op de recyclage van afval als bron van nieuwe materialen, creaties en voorwerpen. Het feit dat het dicht bij MicroFactory is gelegen, zijn strategische ligging in de Recy-K en zijn op samenwerking en innovatie gestoelde aansturing, maken het tot een bevoorrechte keuze voor de meest uiteenlopende vaklui.

Coopcity

Coopcity is een centrum dat zich toespitst op sociaal en coöperatief ondernemingsschap in Brussel. Deze organisatie biedt begeleidingsprogramma’s aan voor ondernemers, ongeacht in welke fase van vooruitgang ze zich bevinden, alsook werkruimtes. Meerdere vaklui hebben al van de diensten van Coopcity gebruik gemaakt, met name Beer Food en een coöperatieve van beenhouwers.

Orybany

Orybany is een boetiek/atelier/ruimte voor creatieve mensen dat de terugkeer naar het natuurlijke en de upcycling predikt. De boetiek biedt producten aan van een twintigtal verschillende ontwerpers. Orbany biedt ook verschillende workshops, gaande van naaien, via haartooi tot de transformatie van kledij. Het is dus een ware smeltkroes waarin verschillende soorten vaklui zich kunnen terugvinden.

Brucenter

Brucenter, het netwerk van Brusselse openbare bedrijvencentra biedt ook lokalen aan tegen voordelige prijzen. Tal van vaklui hebben dit netwerk aangewend om hun kantoor te vestigen, met name een ijzerwerker bij Euclides, een juweelontwerpster en een restauratrice van kunstwerken in de Ateliers des Tanneurs, juweliers bij Village Partenaire of een porseleinatelier in La Lustrerie.

Re-Creation Hall Market

Elke tweede zondag van de maand verwelkomt de Re-Creation Hall Market u in bedrijvencentrum Les Ateliers des Tanneurs. Het gaat om een markt waar lokale vaklui hun creaties kunnen voorstellen. U kunt er een stand huren tegen meer dan redelijke prijzen!

4.  Je activiteit uittesten alvorens je in een ondernemingsavontuur te storten

Aarzel je om je meteen het statuut van ondernemer aan te meten? Weet dan dat er tal van alternatieven bestaan die je toelaten een overgangsfase in te lassen waarbij je nog een vangnet wordt geboden. Hieronder vind je er enkele :

De activiteitencoöperaties

Een activiteitencoöperatie is een organisme dat een gestructureerd en veilig kader biedt om een ondernemingsactiviteit uit te bouwen. In eerste instantie kan de kandidaat-ondernemer begeleid worden bij het uitwerken van zijn idee. Eenmaal het idee klaar is om gelanceerd te worden, kan hij zijn activiteit gedurende een periode van 18 maanden uittesten zonder dat hij een ondernemingsnummer moet aanvragen. Voor werkzoekenden en uitkeringsgerechtigden kan men dankzij deze formule zijn vervangingsuitkering behouden terwijl men zijn activiteit opstart. Na afloop van de testperiode kan men dan nog altijd een weldoordachte keuze maken om al dan niet een bedrijf te starten.

 In Brussel bestaan er meerdere formules:

• JobYourself, via haar coöperatieve Baticrea, begeleidt elke persoon die zijn eigen manuele activiteit wenst op te starten binnen de sectoren van het vakmanschap, de groene beroepen, de bouw of de woninggerelateerde diensten. Je geniet in dit geval van een gepersonaliseerde sectorale begeleiding.

• Backstage brussels is de coöperatie van creatieve industrieën in de ruime zin van het woord. Ook vaklui zijn er zeer welgekomen. Backstage, dat volgens dezelfde module werkt als JobYourself, legt de klemtoon op artistieke activiteiten.

De payrolling: een andere manier om een activiteit te testen

Via dit systeem kan je betaald worden voor diensten die je occasioneel of regelmatig verleent. Je wordt bijgevolg loontrekkende voor de tijd van je prestatie, een beetje zoals wat je doet als uitzendkracht, maar voor je eigen activiteit. Zo kan je met name je activiteit testen alvorens de grote sprong te maken naar het ondernemingsavontuur.

In Brussel zijn er verschillende organismen die dit soort dienst aanbieden, zoals bijvoorbeeld Smart of Tentoo.

Occasionele prestaties

Wil je je product op een markt of tijdens een privéverkoop uittesten? Ben je amateurvakman en neem je elk jaar deel aan de Kerstmarkt in je gemeente zonder dat dit je hoofdactiviteit is? Dit is volstrekt mogelijk als particulier en is ook volledig wettelijk, zolang dit een uitzonderlijke prestatie blijft. Het volstaat om je inkomsten aan te geven onder de rubriek “occasionele prestaties” op je belastingaangifte. Deze prestaties worden belast aan 30%.

Waag het erop: start uw onderneming op!

Of je al dan niet eerst via een testfase gaat, je zal op een dag toch moeten kiezen of je een onderneming opstart of niet. Informeer je over de verschillende mogelijkheden waarover je beschikt alvorens de stap te zetten. Ga je je activiteit uitoefenen onder het statuut van zelfstandige of ga je een bedrijf oprichten? Wanneer je een bedrijf opricht, onder welke vorm gaat dit dan zijn? Er kunnen tal van vragen zijn betreffende het oprichten van een bedrijf. Het nummer 1819 is speciaal in het leven geroepen om je te informeren en te oriënteren. Aarzel niet ons te contacteren wanneer je informatie wenst of wanneer je een vraag hebt.

5.   Enkele specifieke tools voor vaklui

De afgelopen jaren werden er verschillende tools in het leven geroepen om de promotie en de erkenning van vaklui te bevorderen.

De Dag van de Ambachten

De Dag van de Ambachten is een nationaal evenement dat georganiseerd wordt door de FOD Economie en open staat voor alle ambachtslui in België en dat gratis is voor het publiek. Het is een groot uitstalraam dat vaklui toelaat hun verwezenlijkingen en creaties tentoon te spreiden. Alle deelnemende vaklui zijn gerepertorieerd en toegankelijk. 

Het Artisan label 

Dit label geeft aan de ambachtslui die het vragen een wettelijke erkenning van hun beroep. Het geeft hun activiteit, het manuele aspect en de artisanale knowhow een authentiek karakter. Elke aanvraag tot erkenning kan ingediend worden bij de Commissie Ambachtslieden van de FOD Economie. Sinds het label in 2016 in het leven is geroepen, hebben al meer dan 1.100 ambachtslui in België het opgekleefd gekregen.

De Federatie van Handelaars, Ambachtslui en Bedrijven van het SDZ

Het syndicaat van Zelfstandigen heeft deze federatie in het leven geroepen met als doel de problemen die ervaren worden door de professionals van deze sectoren, te identificeren en te verhelpen. Ze beoogt het beschermen en ontwikkelen van de professionele, economische, sociale en morele belangen van de bedrijfsleiders van het vakmanschap, van kleine en middelgrote ondernemingen en van kleine en middelgrote industrieën. Haar leden hebben ook toegang tot de andere diensten van het SDZ, zoals juridische en promotionele bijstand.

HIB : handemade in belgium

Dit initiatief van Unizo kent niet alleen een label toe aan de makers van authentieke en ambachtelijke kwaliteitsproducten maar is tevens een online vindplaats voor authentieke handgemaakte producten. Recent werd nog een Brusselse ambachtsman bekroond.

Conclusie

Hoewel het opstarten van zijn eigen onderneming nooit gemakkelijk is, is er heel wat ondersteuning beschikbaar om de risico’s tot een minimum te beperken en een zachte overgang naar het ondernemerschap mogelijk te maken. Zoals je al kon lezen, is de sector niet in de kou blijven staan en is er veel begeleiding mogelijk. Aarzel niet om ervan te profiteren ... en neem contact op met het nummer 1819 mocht je meer verduidelijking of bijkomende inlichtingen wensen!