Een onderneming kan onder verschillende namen bekendstaan: vennootschapsnaam, handelsnaam, merknaam. Vaak leidt dit tot verwarring. Wat is het verschil tussen al deze benamingen?
1. De handelsnaam
Wat is de handelsnaam?
De handelsnaam is de naam waaronder de onderneming haar commerciële activiteiten uitoefent. Een handelsnaam dient dus om de onderneming te identificeren, maar ook om haar van andere ondernemingen te onderscheiden. Over het algemeen is dit een woordelijke naam, maar vaak maakt een onderneming ook gebruik van grafische elementen (logo's, illustraties, typografie).
Naast identificatie vervult de handelsnaam ook een publicitaire rol, want het is onder deze naam dat de onderneming bij het grote publiek zal bekendstaan. Op deze manier kunt een zekere naambekendheid bij uw klanten opbouwen en hen tegelijk aan u binden.
De handelsnaam mag identiek zijn aan uw familienaam of aan de maatschappelijke naam van de vennootschap. Maar het mag ook een andere, fictieve of verzonnen, naam zijn.
Overigens is het perfect mogelijk meerdere handelsnamen te gebruiken om zo meerdere activiteiten te onderscheiden.
De Spaanse onderneming Inditex nv, bijvoorbeeld, baat de handelsnamen 'Zara' en 'Zara Home' uit om haar kledingverkoop te onderscheiden van de verkoop van artikelen voor binnenhuisinrichting.
Opgepast voor verwarring
- Een handelsnaam is geen merk, en vice versa! Toch kunt u kiezen voor een handelsnaam die identiek is aan de merknaam waarmee u uw producten of diensten aanduidt. Door uw merk te deponeren beschermt u uw handelsnaam.
Een voorbeeld: het merk 'Zara', identiek aan de handelsnaam, is gedeponeerd, net als de merknaam 'Trafaluc', die van de handelsnaam verschilt en enkel verwijst naar een kledinglijn die door Inditex nv wordt verhandeld.
- De handelsnaam komt meestal overeen met de merknaam van de onderneming of winkel. De merknaam verwijst zowel naar de naam van het verkooppunt (zoals die op het gebouw staat aangegeven) als naar de naam op de reclamemiddelen (etalage, voertuigen, et cetera). De merknaam bevat soms grafische elementen (logo) die de handelsnaam vervolledigen.
Zo maken de typografie en de specifieke grafische kenmerken van de merken 'Zara' en 'Zara Home', samen met het woordelijke gedeelte, deel uit van de merknaam van de winkels die eigendom zijn van Inditex nv (zoals aangeduid op onder meer de gevel van de winkels).
Waarop moet u letten bij het kiezen van een handelsnaam?
Vermits de handelsnaam de naam is waaronder de klanten uw onderneming zullen kennen, hebt u er alle belang bij een naam te kiezen die makkelijk te onthouden is en blijft hangen! Met een al te beschrijvende of banale handelsnaam onderscheidt u zich moeilijk van de concurrentie. De handelsnaam moet ook voldoende kenmerkend zijn om hem te kunnen beschermen tegen concurrentieel gebruik. Een bakker kan in zijn handelsnaam dus niet het exclusief recht op de termen 'brood' of 'bakkerij' opeisen.
De keuze is vrij, maar de handelsnaam mag niet misleidend zijn of de geregistreerde rechten van derden schaden. U hebt er dus alle belang bij na te gaan of de handelsnaam geen afbreuk doet aan een gedeponeerd handelsmerk (met name voor gelijkaardige producten of diensten) of aan een andere handelsnaam die reeds in diezelfde streek wordt gebruikt.
Hoe wordt de handelsnaam beschermd?
De handelsnaam wordt beschermd door zijn eerste openbare, zichtbare en ononderbroken gebruik. Bijvoorbeeld in de vorm van een merknaam, op openbare documenten van de onderneming, op werkkledij etc. Het is dus op basis van het eerste gebruik van een naam dat men het exclusieve recht erop verwerft, zonder dat er enige formaliteit (deponeren, registratie, inschrijving in het register) is vereist. Dat houdt wel in dat de bescherming van de handelsnaam beperkt is tot het gebied waarin hij effectief wordt gebruikt.
De eerste gebruiker van een handelsnaam kan verzet aantekenen wanneer een derde persoon later dezelfde of een gelijkaardige handelsnaam zou gebruiken binnen dit gebied. Dat is evenwel geen absoluut recht, en het is beperkt tot gevallen waarin het gebruik tot verwarring zou kunnen leiden bij het publiek.
Het risico op verwarring wordt geval per geval onderzocht, op basis van hoe de naam werd gebruikt, waarbij men rekening houdt met de combinatie van de volgende criteria:
-
de gelijkenis tussen de handelsnamen op auditief, visueel of conceptueel vlak;
-
de gelijkenis tussen de activiteiten van de ondernemingen, meer bepaald de aangeboden producten of diensten. Met ondernemingsactiviteiten die alleen deel uitmaken van haar maatschappelijke omschrijving maar niet tot haar handelspraktijk behoren, wordt geen rekening gehouden;
-
de geografische nabijheid van de ondernemingen, waarbij men rekening houdt met de bekendheid van de handel, de aantrekkingskracht van het commerciële aanbod, het verzorgingsgebied enzovoort. De geografische impact kan dus in de loop van de tijd veranderen.
Om de kans op verwarring in te schatten, zal de rechter onderzoeken in welke mate de naam tot vergissingen kan leiden bij een gemiddeld publiek. Een handelsnaam met aanzienlijke bekendheid zal een grotere bescherming genieten, vermits de kans op verwarring groter zal zijn.
Wanneer al deze voorwaarden zijn vervuld, wordt het ongeoorloofde gebruik van een handelsnaam die tot verwarring leidt als een inbreuk op de eerlijke handelspraktijken beschouwd, en kan dit leiden tot een gerechtelijke sanctie.
Wanneer de handelaar echter zijn familienaam als handelsnaam gebruikt, kan hij zich niet verzetten tegen het latere gebruik van een identieke of gelijkaardige handelsnaam door een concurrent met dezelfde naam. Iedereen heeft immers het recht om zijn familienaam te gebruiken voor het aanduiden van zijn activiteiten. In dat geval moet de 'nieuwkomer' de nodige maatregelen treffen om verwarring te vermijden bij het publiek (bijvoorbeeld door bepaalde tekst- of beeldelementen aan zijn handelsnaam toe te voegen).
2. De maatschappelijke benaming of vennootschapsnaam
Wat is de vennootschapsnaam?
De maatschappelijke benaming of vennootschapsnaam is de officiële naam van een vennootschap, zoals opgenomen in de statuten die in het Belgisch Staatsblad werden gepubliceerd. Een handelaar die zijn activiteit als fysieke persoon uitoefent, heeft dus geen maatschappelijke benaming. Deze betreft enkel rechtspersonen.
De maatschappelijke naam dient ter juridische en administratieve identificatie van een vennootschap, en heeft geen publicitaire of marketingfunctie. De maatschappelijke naam kan overeenstemmen met of verschillen van de handelsnaam (of merknaam) van de onderneming of van het merk dat door de onderneming wordt gebruikt om haar producten en diensten te identificeren.
Het restaurant 'Schievelavabo' op Altitude 100 bijvoorbeeld, wordt beheerd door de vennootschap met de maatschappelijke naam 'Benelux Horeca Corporation', maar is alleen onder de vermelde handelsnaam bekend.
De maatschappelijke benaming moet samen met de juridische vennootschapsvorm (nv, bvba etc.) vermeld staan op de documenten die door de onderneming worden verspreid (akten, facturen, advertenties, publicaties, brieven, bestelnota's, websites en andere papieren of elektronische documenten), met vermelding van het nummer bij de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO) en het btw-nummer (op de facturen).
Hoe wordt de maatschappelijke benaming beschermd?
Het Wetboek van Vennootschappen kent een exclusief recht toe aan elke rechtspersoon die als eerste een vennootschapsnaam voor zijn onderneming gebruikt en deze naam in de statuten inschrijft. Daarbij geldt de datum van publicatie in het Belgisch Staatsblad. Elke vennootschapsnaam moet verschillend zijn van alle andere vennootschapsnamen. Wanneer ze identiek is of de gelijkenis aanleiding kan geven tot verwarring, kan de handelaar vragen dat ze wordt gewijzigd en een schadevergoeding met interest eisen als daar reden toe is.
In tegenstelling tot het recht op de handelsnaam, is dat op vennootschapsnamen absoluut, ongeacht de activiteit van de onderneming en haar geografische spreiding. De bescherming is evenwel beperkt tot België.
Het spreekt voor zich dat wanneer de maatschappelijke naam identiek is aan de handelsnaam en/of het merk dat door de onderneming werd geregistreerd, de beschermingen zich opstapelen.
Waar moet u op letten bij het kiezen van een vennootschapsnaam?
Zoals we eerder opmerkten, moet de vennootschapsnaam verschillend zijn van de vennootschapsnamen die al door andere rechtspersonen worden gebruikt.
Daarbij komt dat een vennootschapsnaam die tot verwarring kan leiden met een reeds gebruikte vennootschapsnaam een inbreuk betekent op de eerlijke handelspraktijken.
Aangezien een vennootschapsnaam op zich niet dient om producten of diensten aan te duiden, maar enkel om een vennootschap te benoemen, kan ze in theorie geen inbreuk betekenen op geregistreerde merknamen. Dit belet niet dat het opnemen in de vennootschapsnaam van een geregistreerd merk bij derden tot verwarring kan leiden omtrent de oorsprong van de producten of diensten en zo als een oneerlijke praktijk kan worden beschouwd. Men moet dus voorzichtig te werk gaan en geregistreerde merknamen vermijden, zeker wanneer zou kunnen blijken dat men onrechtmatig profijt heeft gehaald uit de bekendheid van dat merk, of dat het opnemen van de merknaam in de vennootschapsnaam het merk schade heeft berokkend.
Voor u een vennootschaps- of handelsnaam kiest, moet u zich er dus van verzekeren dat de naam nog niet gebruikt wordt:
- Kruispuntbank van Ondernemingen
- Belgisch Staatsblad Vennootschappen
- Merkenregister Benelux
- Register van gemeenschapsmerken
Dit artikel werd u aangeboden door mevr. Amélie Genin – JVM Avocats – http://www.jvm.be