Je eigen baas worden, iets voor jou?

Ben jij zo iemand met 1000 ideeën per seconde? Droom je er elke dag van om nieuwe projecten vorm te geven? Of heb je een concreet idee om een onderneming op poten te zetten

Welke projecten je ook hebt, in Brussel staan er heel wat instanties voor je klaar om je te helpen ze te verwezenlijken. Je kunt er terecht om je idee uit te leggen, om een bedrijfsplan op te stellen of om een juridisch statuut te kiezen. Korvtom, je vindt er een antwoord op al je vragen!

Als je beslist om je in het ondernemerschap te storten, is het belangrijk dat je je omringt met de juiste personen en je project goed voorbereidt.

Hier vind je een antwoord op de meest gestelde vragen:

I. Zelfstandige zijn

Wat is een zelfstandige?

Een zelfstandige is iemand die beslist om voor eigen rekening te werken. Hij of zij oefent een beroepsactiviteit uit zonder aan een arbeidsovereenkomst of een statuut gebonden te zijn. Hij of zij is dus geen werknemer of ambtenaar.
Als je beslist om je eigen baan te creëren, je project te ontwikkelen en ervan te leven, moet je dus het zelfstandigenstatuut aannemen.

Je moet onder andere zelfstandige worden als je:

• een winkel of restaurant wilt openen;
• een vrij beroep wilt uitoefenen als arts, advocaat, boekhouder enz.;
• een nieuw product uitvindt dat je wilt verkopen;
• consultant wilt worden of je ervaring in een specifiek domein wilt verkopen;
• enz.

Er bestaan ook andere mogelijkheden om je eigen baan te creëren. Je kunt bijvoorbeeld zelfstandige in bijberoep worden of een vennootschap of vzw oprichten. In de fiche ‘De verschillende bedrijfsvormen’ vind je meer informatie over deze alternatieven.

Kan iedereen zelfstandige worden of zijn er bepaalde voorwaarden?

Om zelfstandige te worden, moet je aan bepaalde voorwaarden voldoen, anders kan het statuut je geweigerd worden.

Eerst en vooral moet je 18 jaar zijn, tenzij je voor een ambacht kiest. In dat geval kun je zelfstandige worden vanaf 16 jaar, als je toestemming krijgt van je ouders of voogd. Ben je geen Belg of inwoner van de EU, dan heb je een beroepskaart nodig (tenzij je vrijgesteld bent). Je moet ook je burgerrechten bezitten.

Verder moet je een attest basiskennis bedrijfsbeheer hebben. Dat is een soort minidiploma waarmee je bewijst dat je over de nodige kennis beschikt om een onderneming te beheren. Je kunt het op verschillende manieren verkrijgen:

• Met een Belgisch universitair diploma (graduaat, bachelor, master enz.) bewijs je automatisch dat je over voldoende basiskennis beschikt. Als je een buitenlands diploma hebt, kun je bij een ondernemingsloket nagaan of het diploma gelijkgesteld kan worden.

• Heb je een diploma secundair onderwijs in een economische, boekhoudkundige of bedrijfskundige richting, heb je eveneens voldoende basiskennis.

• Als je geen van deze diploma’s hebt, kun je een cursus volgen in een opleidingsinstantie en een examen afleggen om het attest van basiskennis bedrijfsbeheer te behalen. Enkele maanden volstaan voor die opleiding! Op de website www.dorifor.be kun je een instantie zoeken.

• Je kunt ook direct het examen afleggen voor de centrale examencommissie van de Gewestelijke Overheidsdienst Brussel. In deze syllabus vind je alle leerstof.

Naast de basiskennis bedrijfsbeheer is voor sommige beroepen toegang tot het beroep vereist. Als je bijvoorbeeld kapper, bakker, garagehouder enz. wilt worden, moet je aantonen dat je over bepaalde vaardigheden beschikt. Dat kan aan de hand van een diploma of door te bewijzen dat je een aantal jaar ervaring hebt in het beroep. Op deze pagina van de Gewestelijke Overheidsdienst Brussel vind je alle gereglementeerde beroepen en de toegangsvoorwaarden.

Ik voldoe aan deze voorwaarden. Wat moet ik dan doen om zelfstandige te worden?

Om als zelfstandige aan de slag te gaan, moet je de volgende stappen zetten:

1. Je moet eerst en vooral een beroepsrekening openen bij een bank naar keuze.
2. Daarna ga je naar een ondernemingsloket om je in te schrijven bij de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO). Op dat moment moet je bewijzen dat je aan alle voorwaarden voldoet om een zelfstandige activiteit uit te voeren.
3. Zodra je ingeschreven bent bij de KBO, ben je onderhevig aan het btw-stelsel. Je moet daarom de start van je activiteit aangeven bij je btw-controlekantoor. Tegen betaling kan het ondernemingsloket dit voor jou in orde brengen.
4. Je moet je inschrijven bij een sociaal verzekeringsfonds voor zelfstandigen. Dat geeft je recht op gezinsbijslagen, pensioen en ziekteverzekering.
5. Tot slot moet je je ook aansluiten bij een ziekenfonds en de nodige verzekeringen afsluiten.

Naargelang je activiteit heb je nog andere vergunningen nodig, zoals een FAVV-toelating, een drankvergunning, een stedenbouwkundige en milieuvergunning of een leurkaart. Bel naar 1819 om er zeker van te zijn dat je alle nodige vergunningen hebt!

Ik ben zelfstandige. Kan ik al het geld dat ik verdien bijhouden?

Helaas, dat zou te mooi zijn om waar te zijn.

Je moet sociale bijdragen en belastingen betalen en de btw die je aan je klanten factureert, doorbetalen aan de staat.

Verder moet je op het werkkapitaal van je activiteit letten. Dat is een bedrag dat op je rekening moet blijven staan, zodat je niet in de problemen komt wanneer een klant te laat of helemaal niet betaalt.

Bezoek zeker ook deze pagina van de site 1819 voor meer informatie over de sociale bijdragen.

Tot slot zijn er deze drie soorten belasting: de personenbelasting (zelfstandigen), de vennootschapsbelasting (bvba, vof, Comm.V) en de rechtspersonenbelasting (onder andere voor vzw’s).

Dat klinkt allemaal ingewikkeld. Hoe kan ik mijn slaagkansen opdrijven?

Het is in de eerste plaats uiterst belangrijk dat je je activiteit grondig voorbereidt. Denk goed na over alle aspecten ervan. Omschrijf duidelijk je product, je klanten, je communicatie enz. Maak een schatting van je inkomsten en uitgaven, om te kijken of je activiteit wel rendabel kan zijn.

Denk eraan dat er heel wat instanties bestaan die je kunnen helpen om je activiteit te starten of te ontwikkelen. Een telefoontje naar 1819 volstaat om erachter te komen welke instantie al je vragen kan beantwoorden. Zij zijn er om ondernemers te informeren en te oriënteren in het kluwen van instellingen ter ondersteuning van het ondernemerschap.

II. Je project goed voorbereiden

Als je beslist een onderneming te starten, moet je je project goed voorbereiden. Met een goede voorbereiding heb je meer kans op slagen en kan je de ontwikkeling van je project zo goed mogelijk voorzien. Je krijgt ook een beter zicht op de haalbaarheid van je project.

Praat zeker over je project met mensen in je naaste omgeving. De mening van je vrienden, familie en kennissen zal erg nuttig zijn om je te oriënteren en verder na te denken over je ideeën. Als je voor 100% midden in het project zit, kan je namelijk fouten over het hoofd zien. Je omgeving kan voldoende afstand nemen en bepaalde problemen aankaarten die jij misschien uit het oog verloren bent.

a. Het bedrijfsplan

Een goed instrument om je project voor te bereiden, is een bedrijfsplan. Het bedrijfsplan verplicht je na te denken over alle aspecten van je project. Het bestaat uit twee grote delen: de beschrijving en het financiële plan. Een sjabloon voor je bedrijfsplan vind je op de website www.1819.be/nl/content/mijnbusinessplan.

In het beschrijvende deel stel je jezelf vragen over de vorm van je producten of diensten en de manier waarop je ze gaat verkopen, maar ook over de vorm van je onderneming, de personen waarmee je gaat samenwerken en hun rol binnen de onderneming. Aan de hand van die vragen krijgt je project een zekere samenhang. Hier beschrijf je ook je klanten, d.w.z. de doelgroep aan wie je het product gaat aanbieden.

In het tweede deel, het financiële plan, bereken je alle onkosten en inkomsten van je project. Op die manier denk je na over alle uitgaven die gepaard zullen gaan met de uitvoering van je project. Je krijgt dan een duidelijker beeld van de haalbaarheid van je project en je ziet of de verwachte inkomsten alle onkosten dekken.

b.  Het marktonderzoek

Om je inkomsten correct in te schatten, moet je rekening houden met het doelpubliek uit je bedrijfsplan. Met een marktonderzoek kan je nagaan in hoeverre je verwachtingen voor de verkoop van je product realistisch zijn.

In dit deel stel je vragen aan je potentiële klanten. Je moet naar je doelpubliek toestappen om te kijken of het geïnteresseerd is in je product, welke prijs het bereid is ervoor te betalen, welke hoeveelheid het zou kopen enz.

Een marktonderzoek bestaat doorgaans uit twee delen: het kwalitatieve en het kwantitatieve deel. Voor het eerste deel voer je een diepgaand gesprek met een twintigtal personen (potentiële klanten, beroepsmensen uit de sector enz.). Je stelt hen open vragen over je product of dienst. Het tweede deel is meestal een enquête met meerkeuzevragen, die je zo ruim mogelijk verspreidt om zoveel mogelijk mensen naar hun mening over je project te vragen. Dit document van 1819 zal je helpen om hier dieper op in te gaan.

c.  De begeleiding

Bij de voorbereiding van je project kun je een beroep doen op verschillende instanties die je zo goed mogelijk zullen helpen om je bedrijfsplan op te stellen of je zullen begeleiden bij je marktonderzoek. Verschillende verenigingen in Brussel kunnen je gratis bijstaan tijdens het volledige oprichtingstraject van je onderneming, zoals het netwerk van lokale economieloketten, Iles of Ceraction.

Ben je werkzoekende en heb je een werkloosheidsuitkering, dan kun je ook terecht bij JobYourself. Die instantie kan je in bepaalde omstandigheden helpen om je activiteit te starten, terwijl je tot 18 maanden lang je uitkering behoudt.

Ik raad je aan om deze pagina van 1819 te bezoeken om wegwijs te worden in de talrijke Brusselse instanties. Je kunt ons natuurlijk ook bellen als je nog vragen hebt!

d.  Het belang van je netwerk

Voor een geslaagd project is ook je netwerk belangrijk. Een uitgebreid en gevarieerd netwerk kan je helpen in heel wat aspecten van je project: je contacten kunnen je project promoten en ze kunnen je helpen met hun specifieke vaardigheden.

In dit opzicht raad ik je aan zoveel mogelijk mensen te ontmoeten. Om je project optimaal te ontwikkelen, moet je uit je schulp kruipen. Probeer dus andere ondernemers te ontmoeten en zoveel mogelijk contacten te leggen, bijvoorbeeld door deel te nemen aan networkingevenementen of je te installeren in een co-workingruimte of een bedrijvencentrum. Contacteer 1819 om op de hoogte te blijven van interessante evenementen.

III. De verschillende bedrijfsvormen

Je hebt een project en je hebt beslist om ondernemer te worden. Nu moet je nog een juridisch statuut kiezen voor je activiteit. Neem zeker de tijd om daar goed over na te denken, want deze keuze heeft concrete gevolgen voor het leven van je onderneming. Deze fiche legt in grote lijnen de kenmerken van de verschillende bedrijfsvormen uit. Ik raad je echter aan om je door een specialist te laten begeleiden, zodat je zeker de juiste keuze maakt. Maak bijvoorbeeld een afspraak met de pro-Deodienst van BECI en het COm. Een specialist in het oprichten van ondernemingen zal je helpen om je activiteit in de beste omstandigheden op te starten.

De twee meest voorkomende statuten zijn dat van zelfstandige en dat van besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (bvba). Wij zullen in de eerste plaats deze twee statuten voorstellen. Vergeet echter niet dat er nog andere mogelijkheden bestaan, die ook interessant kunnen zijn.

In deze tabel zie je de voornaamste verschillen tussen beide statuten:

Zelfstandigenstatuut

In het ondernemersjargon hebben zelfstandigen een ‘eenmanszaak’ of werken ze als ‘natuurlijke persoon’. Dit is de eenvoudigste manier om een onderneming op te richten. Een zelfstandige moet minder administratieve formaliteiten in orde brengen dan een vennootschap, de boekhouding is vereenvoudigd en de oprichtingskosten liggen aanzienlijk lager dan voor een vennootschap.

Daar staat tegenover dat een zelfstandige onbeperkt aansprakelijk is. Met andere woorden, er wordt geen onderscheid gemaakt tussen je privévermogen en dat van je activiteit. Je bent dus minder goed beschermd tegen risico’s dan met een vennootschap.

Meer details over de formaliteiten om zelfstandige te worden, vind je in de fiche ‘Wat is een zelfstandige?’ .

Deze pagina van de site 1819 legt dan weer heel precies uit hoe de personenbelasting in elkaar zit.

Je kunt ook deze pagina bekijken om meer te weten te komen over de sociale bijdragen. Die betaal je op basis van je jaarlijkse beroepsinkomsten. Wanneer je start, ken je die inkomsten uiteraard nog niet. Je betaalt dan voorlopige bijdragen, die achteraf worden aangepast. Naargelang je als zelfstandige in hoofdberoep of bijberoep aan de slag gaat, verschillen deze voorlopige bijdragen sterk. Op deze pagina zie je hoeveel je juist betaalt.

Zelfstandige in bijberoep

Werk je reeds als werknemer, arbeider of ambtenaar, dan kan je zelfstandige in bijberoep worden. Je moet daarvoor aan de volgende voorwaarden voldoen:

• Als je in loondienst werkt, moet je minstens halftijds tewerkgesteld zijn.

• Als je activiteit onder een ander pensioenstelsel valt dan dat van werknemer in loondienst, moet je minstens 8 maanden of 200 dagen per jaar werken.

• Ben je leerkracht, dan moet je minstens 6/10 van de uurregeling van een voltijdse betrekking werken.

Een zelfstandige in bijberoep valt onder dezelfde regelgeving als een zelfstandige in hoofdberoep, maar er bestaan enkele verschillen wat betreft de sociale bijdragen en de sociale zekerheid. Je behoudt namelijk de sociale voordelen van je andere activiteit. Daarom betaal je minder sociale bijdragen dan een zelfstandige in hoofdberoep.

Student en zelfstandige

Voor studenten die een eigen activiteit willen starten, bestaat er een speciaal statuut. In de fiche ‘Kan een student werken als zelfstandige?’ (FR) vind je alle nodige info over dit statuut. 

Besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (bvba)

Een bvba is een vennootschap van één (ebvba) of meerdere (bvba) personen, waarbij het privévermogen van de vennoten losstaat van de onderneming. Hun aansprakelijkheid is dus beperkt tot het kapitaal dat zij investeren in de vennootschap, in tegenstelling tot bij zelfstandigen. Houd zeker rekening met dit aspect wanneer je een keuze maakt.

Een vennoot kan wel aansprakelijk gesteld worden wanneer hij een zware fout begaat in het beheer of als het bedrijfsplan (zie punt2) niet realistisch is. Het bedrijfsplan dien je in bij de notaris tijdens de oprichting van de vennootschap.

Wat de formaliteiten betreft, vereist een bvba meer tijd en geld dan het zelfstandigenstatuut. Om een bvba (rechtspersoon) op te richten, moet je bij de notaris langsgaan. Hij zal de nodige stappen ondernemen om je bedrijf juridisch in orde te brengen. Hij zal ook de statuten van je vennootschap opstellen.

Bezoek zeker ook deze pagina van de site 1819 om vertrouwd te raken met de vennootschapsbelasting. Vergeet niet dat een vennootschap ook sociale bijdragen betaalt.

In het algemeen kost het meer inspanning en geld om een vennootschap op te richten dan om zelfstandige te worden. Als je voor dit model kiest, weet je maar beter zeker dat je activiteit een succes wordt. Neem dit statuut niet te lichtzinnig op!

Vereniging zonder winstoogmerk (vzw)

Voor sommige activiteiten kan het interessant zijn om een vzw op te richten. Als je activiteit niet commercieel of industrieel is en niet bedoeld is om winst te maken, is de vzw een erg interessante juridische vorm.

De activiteiten van je onderneming mogen geen persoonlijke verrijking nastreven. Dat betekent niet dat je gratis moet werken. Je mag jezelf uiteraard een loon toekennen, maar de opbrengst van je activiteit moet integraal naar de projecten van de vereniging gaan.

Een vzw heeft bepaalde voordelen ten opzichte van de statuten die we hierboven hebben besproken. Net als een vennootschap heeft een vzw een rechtspersoonlijkheid. Bij problemen kunnen derden zich niet tegen een bepaalde persoon keren, tenzij een van de medewerkers een zware beheersfout heeft begaan. Verder heeft een vzw geen startkapitaal nodig en blijven de oprichtingskosten beperkt. De fiscale regeling voor vzw’s is ten slotte voordeliger dan voor vennootschappen met een commercieel en winstgevend doel. Meer informatie over de fiscaliteit van vzw’s vind je op deze pagina in verband met de rechtspersonenbelasting.

Er bestaan verschillende instanties die je kunnen helpen bij de oprichting van een vzw. Je vindt er enkele via deze link.

Andere bedrijfsvormen

Er bestaan nog andere bedrijfsvormen, zoals de vennootschap onder firma (vof), de gewone commanditaire vennootschap (Comm.V), de coöperatieve vennootschap of de vennootschap met sociaal oogmerk. Contacteer 1819 als je meer informatie wenst over dit soort vennootschappen.

Heb je nog andere vragen? Surf dan eens rond op deze site of bel naar 1819 om al je vragen te stellen !