Is het een cliché dat België een bierland is? Wellicht, of tenminste gedeeltelijk. Maar dat neemt niet weg dat dit van oorsprong eerder traditionele product onze ondernemers opnieuw lijkt te inspireren.
Laten we ons vandaag dan ook eens bezighouden met de grote terugkeer van de microbrouwerijen. Overduidelijk een mondiaal fenomeen, maar eentje waaraan België, de streek bij uitstek voor ambachtelijke bieren, ook niet ontkomt. Natuurlijk is de grootste brouwer ter wereld, ABINBev, van oorsprong Belgisch, maar gelukkig gaat de brouwersrijkdom van ons land verder dan dat. We zien namelijk sinds een aantal jaar op het hele nationale grondgebied tal van projecten ontluiken die voor het merendeel ambachtelijk van aard, maar daarom niet minder innovatief zijn.
We stellen u voor om enkele van deze projecten, die emblematisch zijn voor de opleving van deze sector in Brussel, van dichtbij te bekijken. Maar voor we daarmee beginnen, gaat we kort terug in de tijd om de context te schetsen …
In het tijdperk van de mondialisering hield een onvermurwbare kleine lokale producent stand, en doet dat nog steeds …
Wist u dat er tot enkele jaren geleden nog maar één brouwer in Brussel overgebleven was: Cantillon, een ware instelling die werd opgericht in het jaar 1900, in de tijd dat Brussel bruiste en er meer dan een honderdtal brouwerijen actief waren in de stad. Ook vandaag nog is een bezoek aan Cantillon en het Museum van de Geuze alleen al de kruistocht waard van duizenden bierkenners uit de vier hoeken van de wereld … Diep verankerd in het Brusselse wil de legende van de onderneming dat de productie van de kostbare lambiek, waarvan de kwaliteit nauw verbonden is met de gisten die in de muren van het bedrijf leven, niet naar het buitenland zou kunnen worden verplaatst. Een waardevol erfgoed dus, maar dat niet alleen aangezien Cantillon eind 2014 aankondigde de lokalen van een oude brouwerij vlak in de buurt te hebben gekocht om haar productie te kunnen verdubbelen!
De liefde voor bier zat stevig verankerd in de genen van de Brusselaars, en een nieuwe generatie brouwers liet niet lang meer op zich wachten …
In het Brusselse ondernemerswereldje herinnert iedereen zich nog de tijd, die niet eens zo ver achter ons ligt, waarin Yvan Debaets en Bernard Leboucq de stad afstruinden op zoek naar de ideale plek om er de Zennebrouwerij te vestigen. In 2010 vonden deze twee bierliefhebbers dankzij citydev.brussels (de voormalige GOMB) eindelijk de heilige graal op het grondgebied van de gemeente Molenbeek. Sindsdien is het startende bedrijf aanzienlijk gegroeid, want in amper 5 jaar tijd is de productie gestegen van 2.000 naar 8.000 hectoliter per jaar. Hier is het wat het product betreft nog de traditie die zegeviert. Kwalitatief hoogstaande, compromisloze karakterbieren.
Met toch een originele toets op het vlak van de grafische vormgeving die kleurrijk is en werd geïnspireerd op de prenten uit de jaren 1920-30 en de Brusselse folklore. En zo zagen 'Zinnebier', 'Brusseleir' en 'Jambe-de-Bois' het licht ... Hoewel de brouwsels vooral (en met opzet) lokaal worden geleverd, hebben ze zo veel succes dat de onderneming overweegt om binnenkort te verhuizen naar een terrein in de Haven van Brussel, vlak naast de site van Tour & Taxis. Doelstelling: 15.000 en daarna 25.000 hectoliter!
Product, businessmodel … innovatie op alle vlakken
In dit landschap doken de nieuwkomertjes van het Brussels Beer Project op, dat in 2013 officieel werd gelanceerd en onlangs werd verkozen tot 'Brusselaar van het Jaar'!
Eerste bedrijf: een buitengewoon leuk, origineel project, maar geen echte brouwers
Hier wijken we deze keer duidelijk af van de traditie. Niet alleen de producten zijn innovatief, aangezien het concept erin bestaat het publiek atypische bieren aan te bieden die hun inspiratie putten uit verre en nabije streken en culturen ('Babeleir', 'Dark Sister', 'Grosse Bertha' ...), maar ook het businessmodel zelf is een kleine revolutie! Zozeer zelfs dat de actoren op de markt het project met, laten we zeggen, gemengde gevoelens verwelkomen en de initiatiefnemers eerder als marketeers dan als brouwers bestempelen.
En inderdaad produceert de onderneming zelf in het begin niets, maar doet wel veel over zich spreken met een innovatief en collaboratief project. Het idee? De Brusselaars verschillende originele creaties voorleggen om er vervolgens maar een te selecteren en op de markt te brengen, namelijk de creatie die het publiek met meerderheid zal kiezen. Het publiek dat bovendien de mogelijkheid heeft om een financiële bijdrage aan het project te leveren via een eigen crowdfunding-operatie genaamd 'Beer for Life'.
"Maar de productie?", zal uw pertinente vraag aan ons zijn ... Wel, de 'massaproductie' wordt toevertrouwd aan een Limburgse partner die tot volledige tevredenheid van onze jonge ondernemers tegen maakloon brouwt, zodat ze geen grote bedragen hoeven te investeren in een industriële infrastructuur.
Tweede bedrijf: van marketeers tot brouwers
Onze jonge ondernemers staan vierkant achter hun model, maar hebben desalniettemin vanaf het begin de ambitie om een ware microbrouwerij in Brussel op te zetten. En ze laten uiteindelijk hun keuze vallen op een lokaal in de Dansaertwijk, vlak bij het kanaal. Maar we moeten ons niet vergissen! Het idee is niet zo zeer om echte industriëlen te worden, dan wel om nader tot het publiek te komen. Hoe dan? Door zelf het hele jaar door nieuwe bieren te brouwen op een plek die het midden houdt tussen een microbrouwerij en … een bierbar.
Er wordt zeker bier geproduceerd, maar in kleine hoeveelheden en de producten worden regelmatig vernieuwd. De brouwsels voor de verkoop in supermarkten, voor de export enz. worden nog steeds aan een externe partner toevertrouwd. En dat zou voorlopig ook zo moeten blijven. Maar de oprichters, Olivier de Brauwere en Sébastien Morvan, zijn nu samen met hun team in staat om de producten voortdurend te vernieuwen en de nieuwe creaties dadelijk bij de klant te toetsen.
Het resultaat: een businessmodel dat twee kanten op werkt. Een geheel nieuwe positionering op een tot dan toe zeer traditionele markt, een model gebaseerd op co-creatie, met veel aandacht voor de klantenrelatie … En tot nu toe een niet aflatend succes.
En Stoemelings… een heimelijke opstart
De 4e brouwerij in Brussel werd officieel geopend in 2015 (dus eigenlijk de 3e brouwerij om precies te zijn aangezien Brussels Beer Project op dat moment nog niet brouwde), neemt een discretere plaats in en groeit langzaam maar, laten we hopen, zeker. Het merkimago is net als voor de Brasserie de la Senne sterk op de Brusselse cultuur geïnspireerd. Zo kunt u proeven van een 'Curieuze Neus', een 'Geele Tram' of een 'Chike Madame' … De naam van de brouwerij zelf, 'En Stoemelings', werd ontleend aan het Brusselse dialect. Voor de minder brusseleirse lezers onder u merken we op dat de uitdrukking 'en stoemelings' 'heimelijk', 'stiekem' betekent.
Nieuw in 2016? De onderneming levert … eindelijk, en op de fiets!
4 brouwerijen in Brussel … En dat is het?
Wel, ja en nee … In de strikte zin van het woord wel, zoals we net hebben gezien maar …
Enerzijds verkeren we bij 1819 en impulse.brussels in de juiste positie om te weten dat er andere projecten in de startblokken staan. Nog even geduld, sommige projecten zouden best eens in de komende maanden van start kunnen gaan …
Verder weten we dat bepaalde ondernemers die hun producten buiten Brussel brouwen of laten brouwen (zoals Beer Project dat in de eerste twee jaar deed), met het idee spelen om hun productie hier te vestigen. Waarbij een van de belangrijkste, maar niet onoverkomelijke uitdagingen het vinden van een geschikte vestigingsplaats is.
We zouden ook een recent merk kunnen noemen zoals de Brasserie de la Cambre, die duidelijk inspeelt op het imago van Brussel, zonder dat het bier in de stad wordt geproduceerd. Tenminste voorlopig niet …
Tot slot duiken andere modellen op, die in meer of mindere mate geïnspireerd zijn op wat al wordt gedaan.
Kent u bijvoorbeeld Beerstorming? Het concept: groepen bezoekers krijgen de mogelijkheid om hun eigen bierrecept samen te stellen. Om hun creatie te proeven, moeten ze enkele weken wachten omdat hun brouwsel moet rijpen.
Een privé-evenementje, een business incentive, enkele geproduceerde flessen en daar blijft het bij?
Wel, niet helemaal … Een keer in de drie maanden kan het publiek stemmen op al deze vluchtige creaties. Een ervan wordt in de handel gebracht en de samenstellers ontvangen een percentage op de gerealiseerde verkoop.
One for the road? Bierbars en bierwinkels tieren welig, maar enkele, zoals Malt Attacks, onderscheiden zich van de rest en bieden naast een zeer breed assortiment Belgische en buitenlandse bieren ook 'brew it yourself'-kits aan om thuis te debuteren als amateurbrouwer …
En als ik niet in bier geïnteresseerd ben, wat doe ik dan met al deze informatie?
Nou, we stellen vast dat afgezien van het product en de anekdotes, traditie en innovatie een goede combinatie kunnen zijn. En dat het commerciële potentieel van een onderneming niet alleen afhangt van de kwaliteit of de originaliteit van haar producten, maar soms ook op een innovatie van het businessmodel berust …
Zijn deze innovaties allemaal voorbestemd voor het succes? Dat kan alleen de toekomst uitwijzen …
Maar zoals altijd hangt de duurzaamheid van deze ondernemersprojecten vóór alles af van de bekwaamheid van de ondernemers om werkelijk naar de markt te blijven luisteren. En van hun vermogen om zichzelf ter discussie te stellen en zich snel aan te passen aan de ontwikkelingen van een wereld die voortdurend verandert.