De werkloosheid ontvluchten door je eigen baan te creëren? Dat is mogelijk! Jaarlijks slagen tientallen werklozen hierin met de hulp van de Brusselse activiteitencoöperaties. De missie van deze instanties bestaat erin werklozen die zelfstandige willen worden te begeleiden.
Voor alle duidelijkheid, wat is een activiteitencoöperatie precies?
Joël Beeckman: "Het gaat eenvoudigweg om een door de overheid gesubsidieerd bedrijf zonder handelsoogmerk waarvan de missie – ondersteund door de wet – bestaat in het begeleiden van werkzoekenden en uitkeringstrekkers die gedurende een beperkte periode van 18 maanden met behoud van hun werkloosheidsuitkering in het echte leven een zelfstandige professionele activiteit willen uittesten. "
Voor welk(e) profiel(en) is de begeleiding die u biedt bedoeld?
Joël Beeckman: "Het systeem dat we gebruiken is uitsluitend bestemd voor uitkeringsgerechtigde werklozen die minstens 156 dagen actief werkloos zijn, wetende dat voor oudere werklozen (50 jaar en ouder), 78 dagen actieve werkloosheid volstaan. Voor de rest is er geen speciaal profiel wat diploma of werkervaring betreft.
Behalve dan uiteraard dat we op zoek zijn naar mensen die echt zin hebben om te ondernemen, personen die gemaakt zijn om zelfstandige te worden. Want niet iedereen is daar geschikt voor.
Ander belangrijk punt: we verwachten van de werkzoekenden of uitkeringstrekkers die zich tot ons richten dat ze al over een enigszins gerijpt ondernemingsproject beschikken. Het volstaat niet om op een ochtend op te staan met een idee en ons in de namiddag te bellen … Pas vanaf het moment dat het project enige vorm heeft aangenomen, begeleiden en helpen we de toekomstige zelfstandige bij het opbouwen van zijn onderneming. Om te beginnen gaan we samen met hem na of zijn project inderdaad levensvatbaar en uitvoerbaar is, of het rendabel kan zijn, enz. Maar we helpen hem vooral om een echte bedrijfsleider te worden, we leggen hem uit hoe de handel werkt, enz. Kortom onze begeleiding heeft betrekking op alle facetten van de oprichting van een onderneming vanaf een persoonlijk project. "
Wat is het profiel van de mensen die zich effectief bij u aanmelden?
Joël Beeckman: "We ontvangen voornamelijk mensen met een hogere opleiding, zowel van het korte als van het universitaire type. Dat is een vaststelling. Maar tegelijkertijd, en dat is een andere vaststelling, hebben de kandidaten met een hogere opleiding niet noodzakelijkerwijs meer succes dan degenen die alleen hun humaniora hebben doorlopen. In feite stellen we zelfs vast dat de mensen die het succesvolst zijn over het algemeen minder diploma's hebben maar ook dichter bij de realiteit staan, pragmatischer zijn. Mensen met een universitair diploma – niet allemaal uiteraard! – hebben de neiging om hun project meer te rationaliseren, meer tijd te nemen om het te laten rijpen en kunnen soms dus moeite hebben om tot actie over te gaan, om zich te lanceren. We proberen ook meer personen te bereiken die minder hoog zijn opgeleid en die hun project willen opstarten. "
Stelt u de kandidaat-ondernemers, afgezien van hun onderlinge verschillen, een standaardtraject voor of tracht u de benaderingswijze vanaf het begin te individualiseren?
Joël Beeckman: "We hebben een standaardtraject uitgewerkt. Dat begint met de inschrijving via een formulier op internet. Daarna volgt een vergadering met alle geïnteresseerden. In ons jargon hebben we het over de '120 minuten'. Tijdens deze vergadering leggen we uit wie we zijn, wat we doen, wat we verwachten van de mensen die we gaan begeleiden, enz. We beantwoorden alle gestelde vragen en vervolgens kan elke deelnemer beslissen of hij wel of niet geïnteresseerd is.
Degenen die geïnteresseerd zijn, sturen ons dan per e-mail een samenvatting van hun professionele project. Vervolgens nemen we contact met hen op om hen uit te nodigen voor een tweede vergadering waarin ze worden voorbereid om aan het oprichtingsproces van hun onderneming te beginnen. Tijdens deze vergadering, die 150 minuten duurt, gaan we na of ze wettelijk gezien tot de doelgroep behoren. Tevens leren we hen hoe ze een pitch moeten houden over hun toekomstige activiteit, ofwel hoe ze in enkele zinnen hun ondernemersproject kunnen uitleggen.
We leren hen ook een SWOT te maken, een strategische analyse van hun toekomstige onderneming op basis van vier assen: sterktes, zwaktes, marktkansen en bedreigingen. Zodra ze deze stappen hebben doorlopen, beginnen de toekomstige zelfstandigen werkelijk aan de ontwikkelingsfase van het project met begeleiding van onze coaches. Deze fase duurt over het algemeen 6 maanden, maar in sommige gevallen, wanneer het project al zeer rijp en goed uitgedacht is, kunnen we met 15 dagen volstaan. "
En wat stelt u de kandidaat-ondernemers concreet voor zodra het project rijp is?
Joël Beeckman: "Wat het merendeel van de mensen hier komt zoeken: de testfase onder reële omstandigheden. De werkzoekende stelt zijn producten en diensten aan de markt voor, terwijl hij zijn werkloosheidsuitkering behoudt. Deze confrontatie met de markt is vanzelfsprekend van essentieel belang, omdat de projectdrager kan nagaan of zijn product en/of zijn dienst daadwerkelijk aan een vraag beantwoorden. Aan hem om indien nodig te kijken hoe hij zijn product of dienst kan laten evolueren. Hij begint ook een omzet te genereren en een klantenkring op te bouwen. En na 18 maanden start hij al dan niet zijn eigen onderneming op. Want hij is niet verplicht om zijn eigen onderneming op te richten. Als de werkzoekende geen onderneming opricht, keert hij terug naar zijn situatie van voordat hij zich in dit proces stortte. Als hij nog recht had op een werkloosheidsuitkering, dan geldt dit nog steeds en als deze rechten afliepen, bevindt hij zich opnieuw in die situatie. "
Leidt de begeleiding die u aanbiedt met zekerheid naar de oprichting van een onderneming?
Joël Beeckman: "Nee. U moet weten dat er elk jaar tussen de 1.500 en 2.000 personen aan onze gezamenlijke informatiesessies, onze zogenaamde '120 minuten', deelnemen. Deze mensen overwegen dus in principe om hun eigen baan te creëren. Maar van dat totale aantal sturen 500 à 600 personen ons effectief een in de vereiste vorm opgesteld kandidatuurdossier. En van die groep profiteren er toch 'maar' 300-350 daadwerkelijk van de begeleiding van onze 17 coaches. Voor ons zijn dat er echter behoorlijk veel. We hebben niet echt de tijd om op onze lauweren te rusten …
Wat de 'positieve uitkomsten', zoals we ze noemen, betreft, dat wil zeggen de oprichtingen van ondernemingen en de terugkeer tot deeltijdse loonarbeid met een zelfstandige activiteit in bijberoep, ligt het cijfer op 110 voor 2013. En voor 2014 hebben we ongeveer hetzelfde aantal positieve uitkomsten als in 2013. "
Begeleidt u in principe projectdragers uit alle mogelijk bedrijfssectoren?
Joël Beeckman: "Nee. Er zijn een aantal sectoren die we links laten liggen, zoals handelsprojecten (omdat daar de ondertekening van een handelshuurovereenkomst voor nodig is), horecaprojecten, import-exportprogramma's waarvoor belangrijke financiële middelen nodig zijn, meer in het algemeen projecten waarvoor aanzienlijke voorraden en investeringen nodig zijn (onze doelgroep bestaat uit werklozen van wie de financiële middelen beperkt zijn!) en verder natuurlijk de beroepen waarvoor de beroepsorde het niet toestaat (boekhouders, advocaten enz.).
Voor de rest bevinden de projecten die we begeleiden zich voor 95% op het vlak van de diensten, zowel aan ondernemingen als aan personen. En er is een grote verscheidenheid aan professionele achtergronden: we hebben mensen begeleid met een opleiding tot kapper, loodgieter, journalist, dierenarts, vertaler enz."
Nog even over uw middelen: waar komen deze vandaan?
Joël Beeckman: "Onze financiering komt voor 70% uit de publieke sector (Brussels Hoofdstedelijk Gewest, FOD Maatschappelijke Integratie, Europees Sociaal Fonds enz.), de rest is afkomstig van een reeks mecenassen (Pulse Foundation, Solvay, Umicore) en onze eigen middelen. De begeleiding die we werklozen bieden is geheel gratis.
Maar zodra ze hun commerciële activiteit hebben opgestart (en ze hun werkloosheidsuitkering blijven ontvangen) en ze een omzet genereren, maken ze ons 10% van hun brutomarge over, wat ons extra eigen kapitaal oplevert. Ze zijn ons deze bijdrage uitsluitend verschuldigd tijdens de periode waarin ze onder het vrijstellingsregime worden begeleid, dat wil zeggen maximaal 18 maanden. Zodra ze zich hebben gelanceerd en ze hun onderneming hebben opgericht, wordt de band doorgesneden en betalen ze ons niets meer. "
Interview: Adrien Mintiens
Meer informatie: