Kinderopvang in Brussel: een mooie opportuniteit?

Over een iets is iedereen het eens: er is te weinig kinderopvang in Brussel. Als u een ouder met jonge kinderen bent, hebt u wellicht naar heel wat verschillende crèches moeten telefoneren en op ellenlange wachtlijsten gestaan om het begeerde plekje te bemachtigen, dat dan vaak helemaal niet in de buurt ligt van waar u woont of werkt.
De jongste tien jaar is er in België en een aantal andere westerse landen sprake van een kleine babyboom. Tussen 2000 en 2010 is het aantal kinderen jonger dan drie gestegen met 34%, een toename van zo'n 13.000 op tien jaar tijd. Deskundigen verwachten dat deze groei zich tegen 2020 zal voortzetten, zij het op een gematigder tempo (+12,64%), wat een nieuwe toename betekent van meer dan 6000 kinderen jonger dan drie op tien jaar tijd[1]. Voor deze kinderen zullen dan ook nieuwe opvangplaatsen nodig zijn.

In 2010 bedroeg de dekkingsgraad van het aantal kinderopvangplaatsen in Brussel in vergelijking met het aantal nul- tot driejarigen 37,52 % (ONE en Kind & Gezin samen)[2], wat betekent dat voor slechts 16.041 van de 42.753 Brusselse kinderen jonger dan drie plaats is in een crèche. Bovendien bedraagt de dekkingsgraad in bepaalde Brusselse gemeenten, zoals Molenbeek, Schaarbeek, Anderlecht en Koekelberg, minder dan 20%[3].

Als u dus al enige tijd met het plan speelt om een eigen crèche te openen, is het misschien een goed idee om dat plan ook werkelijkheid te maken! Hieronder vindt u enkele tips en bedenkingen om doordacht te werk te gaan:

Erkenningsinstantie

De kinderopvangsector in Brussel wordt geregeld door twee instanties, wat betekent dat een nieuwe opvangplek VERPLICHT een vergunning nodig heeft van een van de volgende organisaties:

• Het Nederlandstalige KIND & GEZIN (http://www.kindengezin.be/).
• Het Franstalige ONE (Office de la Naissance et de l’Enfance, http://www.one.be/).

Uw keuze moet gebaseerd zijn op uw beheersing van de taal, want als u kiest voor de Nederlandstalige instantie, dan moet u de taal echt onder de knie hebben. Kind & Gezin is op dat vlak heel streng. Belangrijk om te weten is ook dat beide instanties NIET dezelfde regelgeving toepassen (bijvoorbeeld wat betreft de vereiste diploma's, vereist personeel volgens het aantal kinderen, vereist aantal m²/kind enz.)

Subsidies of niet ?

Op dit moment is er bij het ONE geen geld beschikbaar om nieuwe opvangvoorzieningen te subsidiëren. De laatste subsidiereeks dateert van 2009-2010 (Plan Cigogne II). De regering heeft in 2013 aangekondigd dat het ONE in de nabije toekomst een nieuwe enveloppe krijgt voor een volgende reeks subsidies (Plan Cigogne III), maar er zijn nog geen oproepen tot het indienen van voorstellen (wellicht in september 2013). Met een subsidie hebt u de volgende keuzes op het vlak van structuur:

• FAMILIALE opvang: aangesloten onthaalouder
• COLLECTIEVE opvang: erkend kinderdagverblijf.

Als u geen subsidies kunt of wilt krijgen, dan kunt u ook kiezen voor een niet-gesubsidieerde structuur:

• FAMILIALE opvang: zelfstandig onthaalouder
• COLLECTIEVE opvang: zelfstandig kinderdagverblijf

Vereiste diploma's

Aan de slag gaan in de kinderopvangsector is geen sinecure. Het is niet alleen belangrijk om goed overweg te kunnen met kleine kinderen, maar ook met hun ouders. De ouders vertrouwen het welzijn en de veiligheid van hun kind aan u toe, en daar komt heel wat bij kijken. Bovendien gaat het om lichamelijk inspannende arbeid en moet u rekening houden met lange werkdagen (gemiddeld zijn opvangvoorzieningen tien uur per dag open). Het ONE eist dan ook zeer specifieke diploma's om te werken in de kinderopvang of een crèche uit te baten. Anderzijds is het wel zo dat u aan de slag gaat in de non-profitsector en dus geen basiskennis bedrijfsbeheer moet aantonen. Bij Kind & Gezin is de reglementering op het vlak van diploma's soepeler.

Infrastructuur

De zoektocht naar een geschikte locatie voor uw kinderopvang is een cruciale en soms complexe stap. U hebt een plek nodig die lijkt op een residentiële woonst (kamers, keuken, tuin enz.), maar met een handelshuurovereenkomst. In de praktijk zal uw crèche opgedeeld worden in een aantal verplichte ruimtes:

• Ruimte voor binnenactiviteiten
• Ruimte voor maaltijden
• Ruimte voor sanitair en verzorging
• Slaap- en rustruimte
• Onthaalruimte
• Ruimte voor buitenactiviteiten

Bij het ONE gelden de volgende ruimtenormen: 4 m²/kind voor de ruimte voor binnenactiviteiten en maaltijden, en 2 m²/kind voor de slaap- en rustruimte, in totaal dus 6 m²/kind. Bij Kind & Gezin is de reglementering opnieuw iets soepeler en volstaat 5 m²/kind.

Het is ook een goed idee (maar niet verplicht) om ruimtes te voorzien voor het personeel: rust, maaltijden, sanitair, vergaderzaal, bureau voor de directie enz. Dit zijn allemaal elementen waarmee u rekening moet houden wanneer u op zoek gaat naar een geschikte locatie.

Administratieve stappen

Welke stappen zijn in de praktijk nodig om uw eigen crèche op te richten?

1. 1. Uw businessplan en financieel plan uitwerken: dit is een stap die elke ondernemer moet nemen, ongeacht de activiteitensector. Heel wat organisaties kunnen u hierbij helpen, bijvoorbeeld de vzw ILES, die samenwerkt met het ONE voor de ontwikkeling van opvangplaatsen in Brussel.

   2. Op zoek gaan naar een locatie. U beschikt over een uitgewerkt business plan? Dan kan u op zoek gaan naar een locatie. Nadat u verscheidene lokalen bezocht heeft die voor een crèche in aanmerking komen (let erop dat de plek makkelijk toegankelijk via het openbaar vervoer, fiets, te voet; let op stockageruimte voor kinderwagens,...), begeef u naar de dienst Stedenbouw van de gemeente. Daar dient u de wettelijke bestemming van het lokaal na te gaan. Noch de eigenaar, noch de makelaar beschikken over die info. Vermijd ook om een woning om te vormen tot een crèche: er zijn te weinig woonhuizen in Brussel en het zal er alleen maar voor zorgen dat de procedure langer duurt.

      De procedure voor het bekomen van een stedenbouwkundige vergunning neemt enkele maanden in beslag. Hou hier rekening mee bij de uitvoering van uw project! Wil u echt een huurovereenkomst sluiten zonder zeker te zijn dat u de benodigde vergunning zal bekomen?

      Denk eraan een opschortende voorwaarde in te voegen in de huurovereenkomst : het contract geldt vanaf het moment dat de vereiste administratieve vergunningen werden afgeleverd.  

      Indien u vragen heeft over stedenbouwkundige aspecten, kan u altijd de deskundigen "stedenbouw & milieu" van het Brussels Agentschap voor de Onderneming te contacteren op het nummer 02/422 51 29.

   3. Diverse deskundigen raadplegen: brandveiligheid, voedselveiligheid, preventieadviseur.

   4. Wanneer de financiering rond is: juridische oprichting van de opvangvoorziening (vzw, onderneming of zelfstandige).

   5. Het vergunningsdossier opsturen naar het ONE of naar Kind & Gezin.

   6. Wanneer u de vergunning ontvangt (u krijgt na max. 60 dagen een antwoord van het ONE): personeel aanwerven en de activiteiten opstarten.

Besluit

Ondanks de toenemende behoefte aan plaatsen in de kinderopvang, is de opening van een crèche zeker geen kinderspel. Ik raad iedereen dan ook aan om zich hierbij te laten begeleiden, zodat u zeker geen dingen vergeet en uw kansen op succes kunt maximaliseren.